Droogmakerijen

De inpoldering van de binnenmeren spreekt nog altijd tot de verbeelding. De Beemster is een beroemd voorbeeld. Minder bekend is dat veel van de oudste, zestiende-eeuwse, droogmakerijen in Westfriesland liggen. 

Inpolderen en bemalen
De kunst van het inpolderen is als het ware hier, in Westfriesland, uitgevonden. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de toepassing van getrapte bemaling. Met deze bemaling konden meren worden drooggemalen die dieper waren dan de diepgang van een schepradwatermolen. De polder Wogmeer is vermoedelijk het eerste binnenmeer dat met getrapte bemaling is drooggemalen. Bij de westelijke ringvaart, op de grens van Hensbroek en Ursem, bouwden de bedijkers vier schepradmolens. Die voerden het meerwater met een tussenkolk in twee trappen op tot in de Uitgang. Twee schepradmolens aan het westeinde van de Uitgang sloegen het water vervolgens uit op de Heerhugowaard. De Wogmeer viel in 1608 droog en werd in 1609 verkaveld en in gebruik genomen.

Wogmeer als proefpolder?
De bekende landmeter Gerrit Dirksz Langedijk uit Alkmaar was verantwoordelijk voor de technische leiding van de bedijking van de Wogmeer. Hij was ook bij de Beemster betrokken. Het gaat misschien wat te ver om de Wogmeer een ‘proefpolder’ voor de Beemster te noemen. Maar de investeerders en collega-landmeters zullen van zijn Westfriese ervaringen dankbaar gebruik hebben gemaakt.

Over de waterhuishouding van de omliggende dorpen Obdam, Hensbroek en Ursem en de droogmaking van de Wogmeer zijn veel bronnen bewaard gebleven. Deze berusten grotendeels in het Westfries Archief. De originele handschriften zijn voor de ongeoefende lezer vaak moeilijk leesbaar. Om ze toch toegankelijk te maken zijn transcripties gemaakt.

Geselecteerd uit onze collectie
141R31 Jan de Bruin, ‘Het snoodste land waar God ooit kwam’. De waterrijke geschiedenis van Obdam en Hensbroek tot het begin van de twintigste eeuw (Obdam 2004).
142G18 Jan de Bruin, ‘De gedrukte kaart van de polder Wogmeer en landmeter Gerrit Dirksz. Langedijck : de ontbrekende schakel gevonden?’, in: Caert Thresoor, jrg. 11 (1992), p. 67-72.
0985 Polder de Wogmeer en Commissie tot afkoop van het tiendrecht van aan de polder Wogmeer toebehorende landerijen
0964  Huisarchief Weldam