Het Zuiderzeemuseum
Op 1 juli 1950 werd (een deel van) het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen geopend na een lange tijd van ideeën, plannen en voorbereidingen. Dertig jaar eerder ontstond al het idee dat de Zuiderzeecultuur beschermd moest worden tegen verval. Dit verval zou dreigen door de afsluiting van de Zuiderzee, waartoe in 1918 werd besloten. Maar een visie over wat er precies bewaard moest worden van de Zuiderzeecultuur ontbrak nog in deze vroege periode.
Hendrik Teding van Berkhout
Hendrik Teding van Berkhout was de eerste die zich inzette voor het stichten van het Zuiderzeemuseum. Dat deed hij vooral in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Teding van Berkhout verzamelde een groep nthousiastelingen die zich wilde inzetten voor de komst van het museum. Ook ontwikkelde Teding van Berkhout een aantal globale ideeën over wat in het Zuiderzeemuseum opgenomen moest worden. Zoals de geschiedenis van de Zuiderzee, klederdrachten en zeden en gewoonten. Maar verder gebeurde er in deze periode weinig. Dit kwam mede door de crisis van de jaren dertig, de korte ambtsperiodes van burgemeesters in Enkhuizen en de Tweede Wereldoorlog.
Siebe Jan Bouma
In de jaren veertig raakte ook Siebe Jan Bouma bezeten door het idee dat er een Zuiderzeemuseum moest komen. Deze man had een duidelijk plan voor het museum. Het moest bestaan uit een binnengedeelte, waar te leren viel over vrijwel alles wat met de Zuiderzee te maken had, en een buitendeel met een levend museumdorp. De ideeën van Bouma spraken veel mensen aan en zorgden ervoor dat er schot in de zaak kwam. Ook Bouma had echter geen duidelijke visie van wat van de Zuiderzeecultuur bewaard moest worden. Ondertussen was van alles verzameld, van schilderijen tot visnetten en broeksknopen.
Uit bronnenonderzoek blijkt dat de belangrijkste initiatiefnemers van het oprichten van het Zuiderzeemuseum geen duidelijk idee hadden van wat van de Zuiderzeecultuur in het Zuiderzeemuseum bewaard moest worden. Zij leken alles te willen bewaren van deze verdwijnende cultuur. Het was in 1950 een museum met een plan, maar zonder ‘bewaarvisie’.
Geselecteerd uit onze collectie
139E34 Frouke Wieringa, Een cultuur valt droog: over het ontstaan van het Zuiderzeemuseum 1916-1950 (Enkhuizen 1998).
124H182 F. Walberg, ‘Herbouwd verleden: ontstaan van het Zuiderzeemuseum 1942-1983’, Het Peperhuis 32 (1983).
0216 Collectie Handschriften en losse archivalia, inventarisnr. 1009 Stukken betreffende de voorgeschiedenis en de totstandkoming van het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen, afkomstig van de initiatiefnemer jhr. H. Teding van Berkhout, directeur van ’s Rijks Prentenkabinet te Amsterdam, 1927-1956.
0402 Vereniging Vrienden van het Zuiderzeemuseum
Dit artikel is geschreven door Eline de Boer, zij heeft voor haar studie geschiedenis het werkstuk ‘Een herinnering aan de Zuiderzeecultuur. Over de museumplannen en ideeën voor de totstandkoming van het Zuiderzeemuseum’ geschreven. Hiervoor heeft zij gebruik gemaakt van bronnen uit het Westfries Archief.