Onroerend goed belast

Net zoals wij vandaag de dag OZB betalen, was men in het verleden belastingplichtig over onroerend goed. Daarom hield de overheid nauwkeurig bij wie de eigenaar van een huis of stukje land was. Deze gegevens zijn soms bewaard gebleven en leren ons veel over stads- en dorpsbewoners.

Belast bezit
Een eigenaar van een huis betaalde voor de zogeheten verponding: een belasting die in de zestiende eeuw in de Republiek het licht zag. Het gewest Holland bepaalde welk bedrag een stad of dorp moest afdragen aan verponding. Vervolgens verdeelde het plaatselijke bestuur dit over de eigen inwoners. De waarde van het huis was, net zoals nu, de grondslag voor de afdracht. Bezitters van een stuk land betaalden ook nog andere heffingen, zoals de kosten voor het bemalen van de polder, wegonderhoud en het onderhoud van de Omringdijk. De Westfriezen droegen zelfs bij aan het stevig houden van de Hondsbossche Zeewering.

Onveranderlijke waarde
Taxatie van huizen en landerijen vond niet vaak plaats vanwege de hoge uitvoeringskosten. De belastbare waarde wijzigde daarom zelden, ook niet als een stuk land minder vruchtbaar was geworden of als een huis was beschadigd door storm. Sterker nog: tot ca. 1750 moest men verponding blijven betalen over huizen die door afbraak of brand niet meer bestonden!
Via zogeheten kohieren en leggers is te achterhalen wie de eigenaren en gebruikers van onroerend goed waren. Met die informatie kan bijvoorbeeld uitgezocht worden welke personen, families of instellingen ‘grootgrondbezitter’ waren. Zo leren we meer over de sociaal-maatschappelijke verhoudingen in de Westfriese dorpen en steden.

Wilt u meer weten of zelf op onderzoek uitgaan? Lees dan hier meer. 

Geselecteerd uit onze collectie
136E17: J.A.M.Y. Bos-Rops, ‘De kohieren van de gewestelijke belastingen in Holland, 1543-1579’ in: Historisch Tijdschrift Holland 29 (1997) 18-36.
121F61: M.A.W. Gerding, Dorpsgeschiedenis. Bewoning en bewoners (Zutphen 1992).
142L46: R.C.J. van Maanen, ‘Hollandse vermogensheffingen in de zeventiende en achttiende eeuw’ in: Nederlands Archievenblad 88.1 (1984) 61-72.
121F62: R.C.J. van Maanen & N.P.J.M. Bos, Fiscale bronnen. Structuur en onderzoeksmogelijkheden (Zutphen 1993).