Kermis Hoorn

Vanuit de gele tent klinkt luid applaus terwijl diens doek opbolt in de Zuiderzeewind. Het is een drukte van jewelste op de Turfmarkt. Hier lopen de schooiers tussen de hooggeplaatste heren. Acrobaten, muzikanten en goochelaars manen de passanten tot stilstand. Ademloos kijkt het publiek toe. Het is de Sint Laurensjaarmarkt, die voor u nu waarschijnlijk beter bekend staat als de Hoornse kermis.

Derde jaarmarkt
Hoorn had tot 1446 twee jaarmarkten. Samen brachten die markten onvoldoende geld op om de lasten van de landsheer op te kunnen brengen. Het verzoek van de stad om een derde jaarmarkt te organiseren, werd in dit jaar ingewilligd. De derde jaarmarkt werd gepland rond Sint Laurensdag, 10 augustus. Het zou uitgroeien tot de belangrijkste jaarmarkt van Hoorn. De kerkmis die ter ere van de heilige Laurens werd gehouden groeide uit tot een feestelijke viering: de kermis.

Vermaak
In de middeleeuwen vormde de jaarmarkt een hoogtepunt in het stedelijk leven. Regels van alledag, die golden even niet. In de Hoornse binnenstad werden tenten opgezet waarin treurspelen, opera en toneel werden opgevoerd. Ook acrobatiek, koorddansen en goochelen waren vertegenwoordigd. Theater was de belangrijkste vorm van vermaak op de kermis. Pas toen het toneel zich losmaakte van de kerk, werd de kermis een zelfstandig feest. Aan de jaarmarkt bleef de kermis wel verbonden en die verbintenis is vandaag de dag nog te herkennen in traditionele Lappendag.

Educatief
Vanuit de wijde omtrek trokken de jaarmarkt en de kermis bezoekers. De exploitanten lieten Westfriezen kennismaken met exotische dieren, zoals olifanten en apen, toneelvoorstellingen vertelden over belangrijke (historische) gebeurtenissen en men kwam voor het eerst oog in oog te staan met revolutionaire uitvindingen, zoals elektriciteit. Hierdoor leverde het feest een belangrijke bijdrage aan de algemene ontwikkeling van de (veelal ongeletterde) bevolking.
Door Sanne van Alderwegen

Geselecteerd uit onze collectie
100 N Ach lieve Tijd: West-Friesland. Aflevering 11: Twintig eeuwen Westfriezen en hun vertier en vermaak
140M32  A. van Zoonen, 'Stap op en laat je wegen' : geschiedenis van 550 jaar Hoornse kermis
136F? F. van het Kaar en D. Machtel, ‘Historie Kermis Hoorn’, in: Oud Hoorn jrg. 34 (2012) blz 116-118