resultaat: 
0354-01Beeldbank
1h15Kaart van de dorpskernen, hoofdwegen en landerijen van Opmeer en Spanbroek tussen de molen van de polder De Kaag (onder Spanbroek) en de overtoom in de Wijzend tussen Opmeer en Spanbroek, 1590-1591
Bestandnaam:
1h15.jpg
Datering:
1590/1591
Signatuur:
1h15
Beschrijving:
KLEURGEBRUIK EN BIJZONDERHEDEN:

Water:
Blauw.

Landerijen:
De kaart volstaat met weergave in groen, zonder onderscheiding van percelen. Op een deel van de kaart echter is de verkaveling juist wel getekend. Het betreft de landerijen ten noorden en zuiden van de Spanbroekerweg tussen kerk en viersprong.

Gebouwen:
Ten aanzien van huizen, kerkelijke gebouwen, molens, bruggen enz. worden verschillende kleuren gebruikt.
a: Muren of voorgevels: verschillende tinten rose of grijs.
b: Daken: verschillende tinten grijs, rose of blauw.

Mogelijke betekenis van de kleuren van gebouwen:
Rose: steen; zie bijvoorbeeld de muren van de kerken van Spanbroek en Opmeer.
Grijs: hout; de molen van de Kaagpolder, maar ook de meest westelijke zeven huizen aan de Opmeerse kant van de Wijzend tot aan de Pade. Dit gedeelte van Opmeer werd al vroeg 'Aken' genoemd. De hier staande 'schamele' huizen werden in het redres van de verponding van 1633 niet aangeslagen.
Blauw; lei, zie de daken van de kerken en van de kapel van Spanbroek aan het Slimpad.

Wegen/kaden: Bruin of grijs in lichte tinten.


TOPOGRAFIE:

Rechtsboven:
1: dorpskern Opmeer aan de noordkant van de Wijzend (= de vaarsloot die vanouds de grens van de Opmeer en Spanbroek vormde);
2: bebouwing langs Waterkant, Wuiver en Slimpad onder Spanbroek (ten zuiden van de Wijzend.

ad 1: In noordelijke richting loopt de Breestraat, overgaand in de Middelweg. Aan weerszijden huizen, in totaal circa 40, met aan de oostzijde tevens de kerk.
Langs de Opmeerse kant van de Wijzend - inclusief Aken - staan in de richting oost-west 21 huizen (5 ten oosten en 16 ten westen van de Breestraat). Aan de Pade staat 1 huis.
Beschrijving2:
ad 2: Langs de Spanbroeker kant van de Wijzend zijn ten oosten van het Wuiver (= weg die in zuidoostelijke richting naar de Spanbroekerweg loopt) 16 huizen te onderscheiden. Ten westen van het Wuiver zijn 2 huisjes zichtbaar en (het meest westelijk) een meelmolen. Ten zuiden van de twee genoemde huisjes splitst het Slimpad zich in zuidwestelijke richting af van het Wuiver, om even ten oosten van de kerk uit te komen op de Spanbroekerweg. Op de hoek van de splitsing Wuiver-Slimpad staat een bijzonder gebouw. Het is duidelijk groter en enigszins anders van vorm dan de huizen op de kaart. De kleur van het dak (blauw) komt alleen overeen met de daken van de kerken van Opmeer en Spanbroek. Hoogstwaarschijnlijk betreft het hier een ander kerkelijk gebouw, om precies te zijn de kapel van Spanbroek. Voor deze kapel zie:
Oud-archief Spanbroek inv.nr. 288 (diverse stukken uit februari 1595 noemen 'het cappelle aan het Slimpad) en de Informacie van 1514 (p. 115: 'de pastorye, costerye en cappelrye van Spanbrouck' bezitten ruim 20 morgen land). De kapel staat ook op de omslagheffingenkaart van Uitwaterende Sluizen van Gerrit Dirksz Langedijk uit 1603 (kopie door Floris Jacobsz).

Middenonder:
1: Spanbroekerweg;
2: Viersprong bij de Toffekijksdijk en het westeinde van de Spanbroekerweg.
3: Landerijen bij huizen aan de Spanbroekerweg ten noorden tot de Wijzend en ten zuiden tot de Zomerdijk.

ad 1: De Spanbroekerweg begint bij een in het uiterste oosten gelegen brug over een sloot, die op de kaart van de Vier Noorder Koggen door Pieter Straat (uitgegeven 1732 door Hendrik de Leth) 'Veersloot' wordt genoemd. Langs de noordkant van de Spanbroekerweg zijn de kerk van Spanbroek en in totaal ongeveer 29 huizen te onderscheiden (14 tussen Wuiver en Slimpad en 15 tussen Slimpad en de viersprong bij de Toffekijksdijk. Langs de zuidkant staan tot aan de viersprong bij de Toffekijksdijk 28 huizen.
ad 2: In de noordwesthoek van de viersprong staan 7 huizen.
Beschrijving3:
ad 3: Van de landerijen ten noorden en ten zuiden van de Spanbroekerweg tussen kerk en viersprong is de verkaveling getekend. Elders op de kaart worden geen kavels onderscheiden.

Midden tot linksboven:
Wijzend vanaf de overtoom bij Opmeer tot de Berkmeer.
De Waterkant onder Spanbroek en de Breestraat van Opmeer zijn verbonden door een (stenen?) brug. Even ten oosten van deze brug ligt - ter hoogte van de laatste bebouwing van de Wijzend - een overtoom (zonder rad!). Ten westen van de brug liggen bij de meelmolen nog twee kleine (houten?) bruggetjes over de Wijzend. Op de hoek Pade-Aken worden Wijzend en de sloot langs de Pade verbonden door nog een overtoom. De aan weerszijden bekade Wijzend loopt naar het westen verder tot de Toffekijksdijk. Bij de eerste knik ligt een brug, bij de tweede liggen Wipbrug en Wipsluis, ten noorden waarvan 1 huis is getekend. Ten westen van de Wip verderlopend naar de Berkmeer is alleen de zuidzijde van de Wijzend nog bekaad. Aan de kade staan nog 2 huizen en de molen van de Kaagpolder. Volgens G. de Vries Azn. maalde de Spanbroekerkaag in 1544 op de Heerhugowaard uit. De Kaagmolen stond er toen dus al.

Linksboven: een klein stuk van de nog natte Berkmeer.
Categorie:
Cartografie
Locatie:
Opmeer
Datum productie:
1590/1591
Uiterlijke vorm:
1 proceskaart in vogelvluchtperspectief
Techniek:
manuscript, waterverf in kleur
Formaat:
ca. 42x83 cm
Schaal:
ca. 1:5.000
Vervaardiger:
Onbekend
Auteursrechtelijk beschermd:
Nee
Licentie:
PDM 1.0
Download
Hieronder kunt u het bestand downloaden: Download