Weduwe bouwde monumentaal huis in Medemblik
- Gegevens
Het Westfries Archief presenteerde 7 september jongstleden de ontstaansgeschiedenis van een huis met een bijzondere gevel uit 1656. Dat gebeurde in het bijzijn van de huidige bewoners, Paul Rietmeijer en Ytje Visser. Het monumentale huis staat aan de Oosterhaven in Medemblik. De rijk versierde gevel heeft ingemetselde gevelstenen met het bouwjaar, varende zeilschepen, het wapen van Medemblik en een bebladerde boom. Het verhaal gaat dat het huis in opdracht van de West-Indische Compagnie is gebouwd. Maar recente archiefvondsten vertellen een andere ontstaansgeschiedenis.
Puzzelen in het archief
Een van de oudste vermeldingen van het huis is gevonden in een belastingregister uit 1663. Hierin wordt Jannetje Dirks, de weduwe van Pieter Bruijn, als eigenaar genoemd. Zij kwam in beeld door de oudste kadastergegevens van het huis te koppelen aan belastingregisters uit de zeventiende en achttiende eeuw. Daarbij zijn ook de eigenaren van aangrenzende huizen in kaart gebracht. Want bij historisch huizenonderzoek zijn buren onmisbare ijkpunten. De grond waarop het huis is gebouwd, moet Jannetje Dirks in 1656 hebben verkregen. Toen kocht zij een stadsboerderij met grond in het oostelijk deel van Medemblik. Het perceel liep waarschijnlijk aan de achterzijde door tot aan de haven. Deze transactie is vastgelegd in het register van de 40e penning, de voorloper van de huidige overdrachtsbelasting.
Het betreffende huis aan de Oosterhaven in Medemblik. Foto: Mediahuis/ Martin Menger
Een schipper en zijn vrouw
Jannetje Dirks trouwde met Pieter Pietersz Bruijn in 1637. De bruidegom was een jongeman uit Hoogwoud, Jannetje zelf kwam uit Medemblik.
Pieter verdiende de kost op zee. Als schipper voer hij op Noorwegen om hout te halen. Deze tak van scheepvaart en handel bood destijds aan veel Westfriezen werk. Documenten in het Westfries Archief laten zien dat het de schipper financieel voor de wind ging. Hij trad op als geldschieter voor stadsgenoten en kocht een huis aan de nieuwe Westerhaven in Medemblik. In het voorjaar van 1653 liet het echtpaar een testament opmaken. De reden hiervoor was de gezondheid van Pieter Pietersz Bruijn. Hij lag thuis ziek op bed. Korte tijd later overleed de schipper, zijn vrouw en kinderen achterlatend.
Paul Rietmeijer en Ytje Visser bekijken samen met Peter Swart een zeventiende-eeuws belastingregister.
Herinnering
Jannetje Dirks bouwde het huis aan de Oosterhaven na de dood van haar man. Maar in de gevel leefde hij voort. Niet alleen de gevelstenen met zeilschepen herinneren aan schipper Pieter Pietersz Bruijn, ook de gevelsteen met de bebladerde boom verwijst naar hem. Die verbeeldt namelijk het wapen van Hoogwoud. Het huis werd in 1696 door de nazaten van Jannetje Dirks en Pieter Pietersz Bruijn verkocht. Sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw heeft het huis aan de Oosterhaven de status van rijksmonument. Met de documenten in het Westfries Archief is het verhaal achter de zeventiende-eeuwse gevel weer boven water gekomen. Hiermee krijgt het monument meer betekenis voor de huidige bewoners en andere geïnteresseerden.