U doorzoekt hier de complete collectie van het Westfries Archief.
Klik op de info-knop boven de zoekbalk voor tips bij het zoeken.
Voor bouw- en hinderwetvergunningen hebben we een speciale zoekpagina.
Wilt u de originele stukken raadplegen die u heeft gevonden? Vraag het stuk dan aan via de knop Aanvragen en kom langs tijdens onze openingstijden. Meer uitleg over het aanvragen van stukken vindt u hier.
Mijn Studiezaal (inloggen)
1538 Collectie Vliet, mej. van, betr. WO II, 1939-1975
1538
Collectie Vliet, mej. van, betr. WO II, 1939-1975
Inleiding
1. Biografie
1538 Collectie Vliet, mej. van, betr. WO II, 1939-1975
Inleiding
1.
Biografie
NB:
door drs. W.F.g. Wiese, 1975
laatste wijziging 09-02-2015
In Presser's boek "Ondergang" deel II komt op pag. 262 de zin voor " Misschien was het inderdaad niet zo dwaas, wat "tante Dieuw" in Hoorn deed, bewoonster van het door de Duitsers als Ortkommandantur ingerichte huis, waarin zij tevens de gastvrouw was van acht joden. over deze tante Dieuw (mej. D. van Vliet) gaan deze notities. Mej. D. van Vliet werd 14-4-1887 geboren te Enkhuizen, volgde de 3-jarige R.H.B.S. en later de opleiding van het classicaal bestuur van de Nederlands Hervormde gemeente voor godsdienstonderwijzeres. In die functie verzorgde ze op een groot aantal scholen de catechisatie o.a. te Wijdenes.
Haar ouders waren conciërges van het Waterschapshuis te Enkhuizen. Door samenvoeging van functies werden de werkzaamheden naar Hoorn overgeplaatst en daardoor verhuisde ook mej. Van Vliet in 1915 naar Hoorn (Drechterlands huis).
Nu kan men in deze notities niet voorbijgaan aan mej. A. Dell. Mej. A. Dell werd geboren 24-11-1893 te Hoorn, waar haar vader een slagerij bezat. Mej. Dell volgde de normaalschool voor de akte lager onderwijs en haalde in 1922 haar hoofdakte. Ze werkte daarna bij het openbaar onderwijs in de gemeente Hoorn, maar bovendien werkte ze mee aan een Zondagschool en ontmoette daar mej. Van Vliet.
Hieruit ontstond een hechte vriendschap, vooral omdat beiden een uitgesproken sociale instelling hadden en godsdienstig tot de zeer vrijzinnigen konden worden gerekend. Daarbij kwam dat beiden uitstekend met hun resp. leerlingen konden opschieten in tegenstelling tot menige dominee. In de daaruit voortvloeiende conflicten trokken de beide vriendinnen duidelijk een lijn.
Toen de ouders van mej. Van Vliet in ± 1930 vlak na elkaar stierven besloot het bestuur van Drechterland mej. Van Vliet te accepteren als conciërge (bijgestaan door huishoudelijk personeel). Ze bleef daardoor wonen in de, achter het Drechterlands huis gelegen woning, een woning, die overigens via een gang en een trap met het Drechterlands huis verbonden was. Naast dit werk bleef ze haar werk als godsdienstonderwijzeres continueren.
Toen in 1940 ook de vader van mej. Dell overleed was het min of meer vanzelfsprekend dat mej. Dell bij mej. Van Vliet kwam wonen. In de oorlogstijd werd ± 1943 het Drechterlands huis door de Duitsers gevorderd om er de Ortskommandantur in te vestigen, waarbij echter werd toegestaan dat de beide dames in de conciërge-woning mochten blijven wonen. Ze waren beide echter fel antifascistisch en anti-nazi en dat reeds lang vóór 1940, omdat ze reeds veel ellende hadden gehoord o.a. van hun joodse vrienden, bekenden. In de conciërgewoning hebben ze dan ook de reeds aanwezige onderduikers gehouden, gedeeltelijk in de benedenwoning, gedeeltelijk in het bovengedeelte. Merkwaardig was dat de joden in het benedengedeelte hetzelfde toilet moesten gebruiken als de militairen van de Ortskommandantur. Op een vraag aan mej. Van Vliet of ze niet bang was, antwoordde ze toen, dat ze zeker geen huiszoeking verwachtte in de Ortskommandantur zelf.
Als onderduikers zijn gedurende lange tijd in dit huis verborgen Willy Woudstra (vriend van Dr. Willem Drees), Gré Woudstra-Sody, Ies Themans, Hans Barter en Hans ? en bovendien tijdelijk Pieter Bruin en U. de Zoete.
Er was bovendien een intensieve samenwerking met zuster Moreelse, directrice van het stadsziekenhuis te Hoorn. Ook daar werden joodse Nederlanders gehuisvest en zonodig verpleegd in de barak voor besmettelijke ziekten. Daar werd o.a. een joods kind geboren uit het huwelijk van Sally Themans en Gerda Menco, beiden ondergedoken bij de familie Metz, Drieboomlaan te Hoorn. Deze baby moest echter naar elders worden overgebracht. Een brief over deze zaak werd onderschept (mogelijk was er toch verraad in het spel) en dit leidde tot de arrestatie van mej. Dell (begin 1945). De baby is door de plaatselijke K.P. in veiligheid gebracht.
Mej. Dell heeft onder alle verhoren gezwegen en daardoor is mej . Van Vliet vrij gebleven en werden de onderduikers gered. Opnieuw opmerkelijk was het rotsvaste geloof van mej. Van Vliet dat Aaf (mej. Dell) terug zou komen.
Mej. Dell is via het Haagse Veer te Rotterdam en Vucht in Ravensbrück terecht gekomen, driemaal het transport naar de gaskamer ontsnapt en werd 19 april 1945 ontslagen om ingezet te worden bij het "Arbeidsamt". Dit is maar zeer ten dele gelukt en na uiterst ingewikkelde omzwervingen is ze via 's Gravenmünde, Gronau, Buchholz en Remagen bij haar broer in Utrecht terecht gekomen.
Direct na de oorlog heeft mej. Van Vliet veel werk verricht onder de politieke delinquenten met name onder de in de Mariaschool in de Eikstraat gevangen gezette vrouwen. Hoe fel zij ook was, ze stond er op dat normaal recht zou worden gesproken en dat ook de gevangenen recht hadden op een menselijke behandeling.
Ongeveer 1947 werd het Drechterlands huis verlaten en verhuisden de dames naar Spanbroek en later naar de Noorderstraat te Hoorn. Op 26-11-1968 werden beide dames geplaatst in het Liornehuis te Hoorn.
Na de oorlog heeft mej. Dell haar werk als onderwijzers weer voortgezet tot haar 65e jaar. Mej. Van Vliet bleef catechisatie geven tot haar 81e jaar. Ze reed daarvoor zelf steeds per auto naar Medemblik. Een auto ongeluk waarbij drie auto's "totall loss" waren, maar zij zelf niets mankeerde, maakte praktisch een eind aan deze aktiviteit.
Toen mej. Van Vliet 75 jaar werd, is haar en haar vriendin een reis aangeboden naar Israël als dank van de onderduikers waarvan ze een dankbaar gebruik hebben gemaakt. in februari 1972 ontvingen beide vriendinnen een onderscheiding van de regering van Israël (la médaille de Justes).
Op 2 oktober 1974 overleed mej. Van Vliet (87 jaar) en ook als patiënt in uiterst moeilijke omstandigheden, bleef ze rustig en opgewekt en vol zorg voor het verplegend personeel. Mej. Dell verhuisde in het Liornehuis naar een andere kamer en is ook nu de problemen geestelijk volledig de baas gebleven.
2. Geschiedenis van de archiefvorming
3. Verantwoording van de inventarisatie
4. Geraadpleegde bronnen
5. Geraadpleegde literatuur
6. Lijst van functionarissen
laatste wijziging 03-10-2019
15 beschreven archiefstukken
Plaatsingslijst
laatste wijziging 03-10-2019
15 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1939-1975
Datering:
1939-1975
Soort archief:
Particulier
Omvang:
60 mm
Licentie:
Creative Commons (CC BY-SA 4.0)
Openbaar:
Ja
Auteur:
L. Hoogeveen (1987)
Categorie:
laatste wijziging 03-10-2019
15 beschreven archiefstukken