VH-Nieuwsbrief Compareerden voor mij (februari 2021)
Op vijftien januari werd op de website van het Westfries Archief een mijlpaal behaald, meer dan 3 miljoen personen zijn nu doorzoekbaar. Vrijwel alle namen zijn door vrijwilligers ingevoerd in diverse projecten. Meer dan 500.000 van deze namen zijn ingevoerd in het project Compareerden voor mij. Heel hartelijk dank!
December was een rustige maand, er werden 2674 scans ingevoerd. In januari 3646 scans, een mooi aantal!
Op de website
In december en januari zijn weer flink wat ingevoerde en gecontroleerde akten op de website van het Westfries Archief geplaatst. Onder andere akten van notaris De Boer uit Hoogwoud, notaris Haarselhorst uit Obdam, notaris Hulst uit Blokker, notaris Booij uit Grootebroek, notaris Hanegraaf uit Hoogkarspel en notaris Tasman uit Hoorn.
Onleesbare naam
Er staan soms deels onleesbare namen in een akte. Gelukkig zijn veel Westfriese namen al eens ingevoerd vanaf de bevolkingsregisters. Kunt u een deel van de naam wel lezen, zoek dan eens in de bevolkingsregsters op de website van het Westfries Archief. Ga naar www.wfa.nl en klik op personen. Klik het zoekveld open en voer de naam in, in hetveld 'achternaam'. Gebruik een * voor de onleesbare tekens. Bijvoorbeeld: bak* Met deze zoekopdracht vindt u zowel Bakker als Backer. Het * vervangt een aantal tekens, een ? vervangt één teken.
Op www.wiewaswie.nl kunt u zoeken in de gegevens van 25 instellingen. De zoekmogelijkheden zijn daar wel iets beperkter. Met een abonnement heeft u wel meer zoekmogelijkheden. U kunt een abonnement aanvragen met u gespaarde VeleHanden-punten die u in ons project heeft verdiend. Maak een coupon aan van 1500 punten: klik op 'mijn profiel', klik op 'punten', klik op 'meer' bij het project Compareerden voor mij vul het puntenaantal in en maak de coupon. Vul daarna het aanvraagformulier in op de website van het Westfries Archief. U vindt daar ook een overzicht van andere cadeaus waar u punten voor kan inleveren.
Opmerkelijk
Op de berichtenpagina onder 'opmerkingen' is een leuk draadje over een boer die maar niets verkocht. Meerdere invoerders stuitten op akten over Jan Boelis, een veehouder uit Zwaag. In de akten gaat het over de publieke verkoop van vee. Eigenlijk meer over het gebrek van verkoop, want Jan Boelis verkocht niets. In een akte staat dat hij met 27 koeien naar Oosterblokker ging en er maar één verkocht. In een andere akte ging Boelis met 25 koeien naar Wervershoof, en verkocht daar niets. En zo gaat het door. In maart 1856 biedt Boelis 24 koeien te koop aan, niets verkocht. In april 1856 verkoopt hij maar één koe in Oosterblokker, de overige 25 gingen weer mee terug naar huis. En in maart 1857 en april 1858 verkoopt hij weer niets.
Uiteraard is het dan de vraag waarom Jan Boelis niets verkoopt. Het lijkt erop dat Boelis geen arme boer was, hij probeerde immers een voor die tijd flinke hoeveelheid koeien te verkopen. Daarom ging ik op zoek naar Jan Boelis in de archieven om meer te weten te komen over deze man. In het bevolkingsregister van Zwaag 1850-1869 staat Jan Boelis ingeschreven. Hij was getrouwd met Grietje Gons. Boelis had twee dienstknechten en een dienstmeid in dienst. Deze hielpen mee in het boerenbedrijf.
Grietje en Jan hadden één dochter: Dieuwertje Boelis. Zij werd geboren op 17 juni 1843. En met haar is iets interessants aan de hand. Dieuwertje trouwde op 19 april 1863 met Cornelis Oostwoud Wijdenes. Het was geen gelukkig huwelijk, op 20 november 1869 werd Dieuwertje weer ingeschreven in haar ouderlijk huis. In het bevolkingsregister staat de opmerking 'leeft verwijderd van haar echtgenoot'. In de negentiende eeuw was een echtscheiding vrijwel onmogelijk. Een scheiding van tafel en bed was dan een mogelijkheid voor echtelieden die niet meer door één deur konden.
In het bevolkingsregister van Zwaag 1861-1922 komen we Jan Boelis en zijn gezin weer tegen. Opvallend is dat in dit register een dochter van Dieuwertje staat ingeschreven: Elisabeth Margaretha. Het meisje was geboren op 2 februari 1876. Maar wie is dan haar vader? Dieuwertje en haar man leefde op dat moment al jarenlang gescheiden.
Uit de geboorteakte van Elisabeth blijkt dat zij werd aangegeven door de vroedvrouw in plaats van de vader. Dit gebeurde vaker bij kinderen die buiten het huwelijk werden geboren. Bij de geboorteakte staat in de kantlijn een opmerking die verwijst naar een notariële akte en een vonnis van de rechtbank. De notariële akte is snel gevonden. Op 1 maart 1876 laat Cornelis Oostwoud Wijdenes door notaris Claas Boldingh in Hoorn een akte opstellen waarin hij verklaarde niet de vader te zijn van Elisabeth omdat hij en zijn vrouw al langere tijd gescheiden leefden. Het is één van de laatste dingen die Cornelis deed in zijn leven, hij overleed een paar weken later op 25 maart.
Helaas is het vonnis van de rechtbank niet terug te vinden. Een zeer groot deel van het archief van de arrondissementsrechtbank van Hoorn is verbrand in 1890. Maar het lijkt erop dat Elisabeth gedurende haar leven de naam van haar moeder gebruikte. Op haar overlijdensakte uit 1948 staat de naam Boelis. De naam van haar echte vader is onbekend.
Dieuwertje zat als weduwe met een buitenechtelijk kind in een lastige situatie. Toch hertrouwde ze vrij snel. In september 1877 huwde ze Jan Zwagerman. Ruim twee jaar later was Dieuwertje weer weduwe. In augustus 1880 sloot Dieuwertje haar derde en laatste huwelijk met Hendrik Veen. Dieuwertje overleed ruim een jaar later op 25 november 1881.
Helaas heb ik niet kunnen ontdekken waarom Jan Boelis zijn koeien maar niet kon verkopen. Wie weet staat dat in een notariële akte die nog moet worden ingevoerd.
Sanne Maasbach
Tamara Tesselaar-Groot
projectleiding Compareerden voor mij