De stedenatlas van Blaeu
Theatrum urbium Belgicae liberae ac foederatae, ad praesentis temporis faciem expressum, een titel waar een lange adem voor nodig is. Daarom wordt dit werk kortweg ook wel aangeduid als de “Stedenatlas van Blaeu”. Een werk vol met gedetailleerde kaarten van, onder andere, Westfriese steden.
In 1648 kwam er met de Vrede van Munster een einde aan de Tachtigjarige Oorlog. Joan Blaeu (1598-1673), drukker, uitgever en cartograaf in Amsterdam, greep deze gelegenheid aan voor de publicatie van een stedenatlas met daarin de steden van de ‘Vereenighde Nederlanden’. De tweedelige stedenatlas verscheen een jaar later in 1649. Joan Blaeu vergaarde in 1662 nog meer bekendheid met de uitgave van zijn Atlas Maior, een wereldatlas die uit elf delen bestond
De stedenatlas van Blaeu werd gedrukt in Amsterdam in 1649. Het Westfries Archief heeft maar liefst drie exemplaren. Twee exemplaren, uit 1649 en 1652, zijn in het Nederlands geschreven met niet ingekleurde platen. Het derde exemplaar uit 1649 is in het Latijn geschreven en bevat prachtige met de hand ingekleurde platen.
Meestal gebruikte Blaeu voor de kaarten in zijn atlas een al bestaande kaart. Dit gebeurde bijvoorbeeld met de kaart van Enkhuizen. Blaeu gebruikte hiervoor een kaart van Biens. Soms paste Blaeu de kaarten wel wat aan of werden ze opgesierd met afbeeldingen en vignetten. Doordat Blaeu vaak al bestaande kaarten als basis nam, wisselt de oriëntatie van de kaarten vaak en hebben ze ook telkens een ander schaal. De juistheid van de kaart verschilt ook per kaart.
Bij de bibliotheek van Deventer vindt u meer informatie over de stedenatlas van Blaeu.
De Atlas Maior is door de Universiteit Utrecht gedigitaliseerd, u kunt deze hier bekijken.
66A1 Johannes Blaeu, Toonneel der steden van de Vereenighde Nederlanden, met hare Beschrijvingen, (Amsterdam 1652)
Uitgave in de Nederlandse taal, met stadsbeschrijvingen en niet-ingekleurde plattegronden.
66A2 Johannes Blaeu, Toonneel der steden van 's Konings Nederlanden, met hare Beschrijvingen, (Amsterdam 1649).
Uitgave in de Nederlandse taal, met stadsbeschrijvingen en niet-ingekleurde plattegronden.
66A5 Johannes Blaeu, Theatrum urbium Belgicae liberae ac foederatae, ad praesentis temporis faciem expressum, (Amsterdam 1649)
Stadsplattegronden in kleur met beschrijvingen in latijn.