Ga naar content
Op woensdag 9 juli is onze studiezaal gesloten voor publiek in verband met een evenement. Op donderdag 10 juli zijn wij om dezelfde reden telefonisch niet bereikbaar vanaf 14.00 uur. U kunt ons een bericht sturen via het contactformulier
Winkelwagen

Zoeken in de collectie

1107 Stede en gemeente Grootebroek
Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

Wildcards kunnen het zoeken vergemakkelijken:

  • Een ? (vraagteken) vervangt een letter
  • Een * (sterretje) vervangt een aantal letters
  • Door een $ (dollarteken) voor een zoekterm te zetten, zoekt u naar woorden die op elkaar lijken.

Meer zoektips vindt u hier.

beacon
Naar boven om te zoeken
1107   Stede en gemeente Grootebroek
Inleiding
Geschiedenis van de archiefvormende instellingen
Geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie
laatste wijziging 18-06-2025
2.560 beschreven archiefstukken
83 gedigitaliseerd
totaal 2.076 bestanden
Inventarissen
2.1. Archieven van de stede Grootebroek 1364-1811
2.2. Archief van de vroedschap, later municipaliteit van Bovenkarspel 1402-1811
2.3. Archief van de vroedschap, later municipaliteit van Grootebroek 1402-1811
2.4. Archief van de vroedschap, later municipaliteit van Lutjebroek 1423-1811
2.5. Archief van het college van landrijken van Bovenkarspel
2.6. Archief van het college van landrijken van Grootebroek
2.7. Archief van het college van landrijken van Lutjebroek
2.8. Archief van het college van landrijken van Grootebroek en Lutjebroek
2.10. Stukken waarvan het verband met voornoemde archieven niet is gebleken
2.11. Archieven van de gemeente Grootebroek 1812-1948
2.12. Elders geplaatste stukken
2.13. Bijlagen
2.13.1. Regestenlijst
1 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, verklaart dat Grote Broec en Boeven Kerspel voortaan onverdeeld de stad Broec zullen vormen. Hij geeft de grenzen der stad aan en verleent de poorters vrijdom van tol te land en te water in het graafschap Holland. Voorts geeft hij een aantal bepalingen inzake de rechtspraak en het poorterschap, en verleent hij het recht om een jaarmarkt te houden.
Met zegel.
Van Mieris, III pag. 166.
Handv. van Gr., pag. 17. Inv.nr. 39.
2 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, overwegende dat het land door het inlaten van water als gevolg van het vissen in de sluizen door de huurders daarvan snel verzilt, verpacht de sluizen en binnenwateren van Drechterland aan de bewoners aldaar voor 140 pond per jaar, te betalen op Pinksterdag, en 5 alen en 20 palingen te leveren aan de rentmeester te Middelburg.
Hij verbiedt het vissen in de sluizen, op overtreding van welk verbod hij een boete van 20 pond stelt. Dezelfde boete verbeurt degene die binnen een afstand van 100 roeden van de sluizen vist.
Afschrift 14 mei 1661.
Van Mieris, III pag. 377. Inv.nr. 561.
3 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, gehoord hebbende de klacht van de inwoners van Broec, inhoudende dat zij schade ondervinden van het feit dat hun schout zelf bier verkoopt, verbiedt dat de schout en de pastoor of iemand anders uit hun naam bier schenkt, of dat de schout recht spreekt in een herberg, op straffe van correctie door de baljuw van Medenblic.
Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 226, folio 245.
Van Mieris, III pag. 431. Inv.nr. 628.
4 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, bepaalt dat men de rechtzittingen in de stede van Broec voormiddags beginnen zal. Voorts zullen de goederen die aan een bastaard, poorter van Broec, gegeven zijn, na zijn dood aan de schenker of diens nakomelingen terugvallen, terwijl de andere goederen voor de helft aan de hertog en de andere helft aan de kerk vervallen.
Zegel afgevallen.
Van Mieris, III pag. 541.
Handv. van Gr., pag. 23. Inv.nr. 629.
5 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, verklaart dat de vroedschap van Broec zal bestaan uit de dertig rijkste inwoners. Jaarlijks zal hij of de schout namens hem op Meidag 7 schepenen kiezen, afwisselend 3 uit Bovenkerspel en 4 uit Grotebroke en omgekeerd. Hij geeft de stede het recht om een raadhuis te bouwen waar schout en schepenen recht spreken. Zij die minstens 100 oude schilden bezitten hebben het recht om raden te kiezen. Het ambt van raad of schepen vereist dat men minstens 1 jaar poorter is. Hij verbiedt voorts de schout of iemand uit diens naam tegen betaling bier, wijn of andere drank te tappen op straffe van ambtsontzetting.
Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 228. Inv.nr. 40.
6 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, overwegende dat sommige lieden trachten personen en goederen schade toe te brengen, beveelt de schout, schepenen en raad van Aemsterdamme de Zuderzee, het Maersdiep en het Vlie te beveiligen tegen kapers.
Onder de akte: "Item dergelijcs is ghescreven Dirc van Zwieten den steden van Enchusen ende van Grotebroec."
Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 198 folio 106 verso.
Inv.nr. 630.
7 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, verpacht aan die van Grotebroecke en Bovenkerspel ten eeuwigen dage zijn korentienden aldaar voor 1 Dordrechtse Wilhelmusgulden per morgen, de morgen gerekend op 600 roeden, de roede op 12 voet, jaarlijks te betalen aan zijn rentmeester van Kermerlant en Vrieslant.
Zegel afgevallen.
Van Mieris, III pag. 753.
Handv. van Gr., pag 17. Inv.nr. 797.
8 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, bepaalt dat die van Lutjebroeck in een poortrecht zullen zijn met die van stede Broeck. De rijkdom, te stellen op 10 man, zal jaarlijks een schepen mogen kiezen. De stadsgrens van Broeck zal zich westwaarts uitstrekken tot aan de ban van Hoogkarspel, zuidwaarts 50 roeden van de heerstraat, noordwaarts tot de huizen die daar nu staan en 50 roeden nog daar buiten. Voorts scheldt hij hen een bepaalde zeedienst vrij die ze met Westwoud en Oosterblokker moesten verrichten.
Afschrift 18de eeuw.
Van Mieris, III pag. 778.
Handv. van Gr., pag. 18. Inv.nr. 41.
9 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, bepaalt dat die van Hoichkerspel in een poortrecht zullen zijn met die van stede Broick. Het poortrecht zal zich westwaarts uitstrekken tot de ban van Westwoud, aan elke kant van de heerstraat 50 roeden breed. Hoichkerspel zal met 2 schepenen en 1 raad in het gerecht vertegenwoordigd zijn; de eersten te kiezen door de rijkdom, die op 12 man wordt gesteld, te eden door de schout.
De raad zal worden gekozen door de gemene stede. Voorts zullen de poorters te Hoichkerspel het tiendrecht aldaar pachten.
Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 229.
Inv.nr. 42.
10 Garbrant van der Couster, proost van Bergen in Henegouwen, en Ghijskijn van Diepenburch, ridder, veroordelen uit Hogekerspel: Zijbrant Hermansz. tot 80, Reyn Reynkesz. tot 60, Riedwairt Jacobsz. tot 100, Herman Dirxz. tot 200, Zeger Gherritsz. tot 100, Luytgen Tadesz. tot 50, Pieter Ynge tot 30 en Jonge Harke tot 70 schilden boete; en uit Luttikebroec: Roemer Dirxz. tot 120, Aelbert Sijmonsz. tot 60, Baernt Dirxz. tot 80, Pieter Heerkensz. tot 35, Volkaert Meynairtsz. tot 35, Pieter Willemsz. tot 160 en Garbrant Garbrantsz. tot 70 schilden boete, te betalen de helft op meidag eerstkomende en de andere helft met beloken Pinksteren, omdat zij handvesten hebben gekocht zonder toestemming van hun gemeente, die bovendien strijdig zijn met eerder verleende privileges. Zij verklaren de genoemde handvesten daarom nietig tenzij het de wens is van de gemene buren om ze onveranderd te bezitten. Voorts verklaren zij dat Wouter Gherritsz. het schoutambacht aldaar zal blijven waarnemen tot het geld dat hij voor de uitoefening van het ambt heeft betaald hem is terugbetaald.
Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 201.
Inv.nr. 43.
11 Albrecht van Beieren, graaf van Holland, beloont de ingezetenen van Hoechkarspel en Luttickerbroec wegens de steun die zij hebben verleend in de oorlogen tegen Vrieslant en Jan van Arkel, en nog steeds verlenen in de bezetting van Staveren. Hij bevestigt de privileges die hun eertijds zijn verleend en voegt het schoutambacht van Hoechkarspel en Luttickebroec samen met dat van Grotebroec onder Jan van Cronenburch. Voorts zullen beide dorpen met Grotebroec in een poortrecht zijn, en blijven zij gehouden om Wout Gheretsz. en zijn broer Jonge Gerijt het geld dat ze het schoutambacht hadden geleend terug te betalen. Allen die in de banne van Hoechkerspel en Luttickerbroec wonen zullen dezelfde rechten genieten als zij die in de vrijheid van beide dorpen wonen. Tenslotte zal de schout jaarlijks raadslieden beëdigen die gekozen zullen worden.
Afschrift 20ste eeuw. Inv.nr. 44.
12 Willem VI van Beieren, graaf van Holland, na de dood van zijn vader door die van stede Broeck gehuldigd, bevestigt de privileges en handvesten die de stad en de poorters van zijn voorvaders hebben ontvangen.
Zegel afgevallen.
Van Mieris, IV pag. 6.
Handv. van Gr., pag. 18. Inv.nr. 45.
13 Willem VI van Beieren, graaf van Holland, bepaalt dat niemand in gijzeling mag worden genomen die voor een goede borg kan zorgen tenzij hij de domeinen van de graaf schade heeft toegebracht. Voorts zegt hij een poorter, die ten bewijze met een handvest wordt ontboden, vrijgeleide toe. De schout zal jaarlijks de op St. Laurensdag (10 aug.) gekozen raden de eed afnemen. Aangaande inbreuken op het dijkrecht zullen poorters van Broec op de dijk in het Noordeinde van Enchuysen worden gedagvaard. De proost van West-Friesland zal geen poorters mogen dagvaarden buiten het rechtsgebied van de stad, behoudens in kerkelijke zaken. Men zal poorters geen dijkboeten mogen opleggen tenzij op de dijk over hun inbreuk is gevonnist en daarvan door twee heemraden verslag is uitgebracht.
Keuren zullen worden vastgesteld door de schout en de meerderheid van de schepenen en raden. Een inbreuk waarover niet binnen een jaar wordt recht gesproken zal verjaard zijn. Tenslotte staat hij toe dat schepenen en raden, indien noodzakelijk, als vredemakers optreden.
Zegel afgevallen.
Van Mieris, IV pag. 7.
Handv. van Gr., pag. 19. Inv.nr. 46.
14 Willem VI van Beieren, graaf van Holland, vergunt aan die van het Uuteynde van Broeck om gras en riet te winnen op de Uiterdijk tussen Werfertshof en Inningehorn, ieder jaar gedurende drie weken.
Zegel afgevallen.
Handv. van Gr., pag. 19. Inv.nr. 546.
15 Willem VI van Beieren, graaf van Holland, vergeeft de poorters van Broeck dat zij weigerden voor hem te verschijnen zoals door Dyrc Oudixsoon werd geëist, en belooft de poorters van Hogekerspil en Luttickbroeck, die thans hetzelfde poortrecht bezitten, dat het aantal riemtalen waarop zij eertijds gesteld waren gelijk blijft en dat zij van de betaling van de riemen t.b.v. Hagensteyn ontheven zijn.
Zegel afgevallen.
Van Mieris, IV pag. 39.
Handv. van Gr., pag. 20. Inv.nr. 631.
16 Willem VI van Beieren, graaf van Holland, verklaart dat hij om de nering in de stede Broeck te bevorderen de poorters aldaar de volgende rechten heeft verleend. Ten aanzien van giften die zijn of worden besproken aan het klerkengilde, het Silvestergilde, als memorie, of ten behoeve van de armen, bepaalt hij dat noch de proost van Vrieslant, noch de geestelijken noch de klerken daarover zeggenschap zullen hebben. Voorts bepaalt hij dat het poortrecht van Broeck zich zal uitstrekken van de heerstraat van Boevenkerspel in een breedte van 32 roeden zuidwaarts tot aan de zee, alwaar zij een haven mogen maken. Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 230 folio 147.
Inv.nrs. 47, 495.
17 Jan van Beieren, graaf van Holland, bepaalt, uit dank voor de bede die hij van de stede Grotebroec heeft ontvangen en voor andere diensten, dat de stad voortaan 7 schepenen zal hebben, en wel uit Grotebroec 3, uit Boven Kerspel 2, en uit Luttickerbroec en Hoghe Kerspel ieder 1, en dat hun benoeming en ontslag zal geschieden zoals in eerder gegeven privileges is bepaald.
Afschrift 20ste eeuw.
Van Mieris, IV pag. 652. Inv.nr. 76.
18 Jan van Beieren, graaf van Holland, vernomen hebbende van die van Luttickebroeck dat de landraad van Grotebroeck heeft geweigerd om hun schot en andere belastingen te innen zoals van ouds gebruikelijk was, staat toe dat die van Luttickebroeck voortaan zelf op Sinte Lourensdach (10 aug.) een landraad aanstellen die hun belastingen zal innen.
Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 212, folio 160.
Van Mieris, IV pag. 700. Inv.nr. 814.
19 Jan van Beieren, graaf van Holland, schenkt de oude schutters der stede van Grotebroec de waag met haar toebehoren en profijten, alsmede elk jaar dat zij de papegaai schieten zes zwanen, welke hij de rentmeester van Kennemerlant en Vrieslant gebiedt te leveren.
Zegel afgevallen. Charter zeer verbleekt.
Van Mieris, IV pag. 713. Inv.nr. 573.
20 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, verklaart dat de stadsvesten van Enckhuysen op korte termijn zullen moeten worden versterkt om de vijand te kunnen weerstaan, hetgeen de poorters aldaar zonder hulp niet kunnen realiseren, en beveelt daarom de poorters van Westwoude, Grootebroek, Luttebroek, Hooghkarspel, Bovenkarspel, Hem, Venhuysen, Oosterleeck en Widenes de poorters van Enckhuysen twee of drie dagen te helpen wanneer zij daarom verzoeken.
Afschrift 20ste eeuw.
Van Mieris, IV pag. 791. Inv.nr. 756.
21 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, machtigt Jan Dangreel, schildknaap, en Philips Witbrood, klerk, om in Hoirne, Medenblic, Enkhuysen, Grotebroec en alle andere plaatsen in het kasteleinschap van Medenblic de roerende en onroerende goederen van voortvluchtige personen te beschrijven en te verkopen, en het geld daarvan komende te incasseren, alsmede om de kopers van die goederen gezegelde akten te verstrekken. Hij gelast de schouten, burgemeesters, schepenen en andere dienaren om hen behulpzaam te zijn en voorts iedereen die goederen van ballingen onder zich heeft om zijn gedeputeerden daarvan in kennis te stellen, op straffe van verbeuring van lijf en goed.
Afschrift 20ste eeuw.
Van Mieris, IV pag. 852. Inv.nr. 48.
22 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, gelast dat men de inwoners van Grotebroeck die in de zomer uit Holland zijn gevlucht en thans met zijn toestemming zijn teruggekeerd met rust zal laten.
Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 215 folio 84.
Van Mieris, IV pag. 868. Inv.nr. 49.
23 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, op het request van de inwoners van Grotebroec, inhoudende dat zij de hun opgelegde boete van 20.000 kronen niet kunnen betalen omdat zij door het feit dat veel van hun poorters voor Hoirne zijn gedood en anderen zijn gevlucht, en een groot deel van hun vee en bezittingen door soldaten is geroofd tot armoede zijn vervallen, vermindert de boete tot 10.000 kronen en geeft hun alle privileges terug. De goederen van voortvluchtige personen blijven echter verbeurd verklaard.
Afschrift 20ste eeuw.
Van Mieris, IV pag. 892. Inv.nr. 50.
24 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, beveelt dat allen die tijdens de rebellie poorters van Grotebroeck waren zullen meebetalen aan de boeten die hij de stad heeft opgelegd. Voorts verklaart hij de goederen van hen die het land zijn ontvlucht verbeurd.
Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 216 folio 10 verso. Inv.nr. 51.
25 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, verklaart dat van de boete van 20.000 kronen die aan de stede Grootebroek wegens rebellie was opgelegd eertijds 10.000 kronen zijn kwijtgescholden. Van de resterende schuld is thans de helft betaald. Hij bepaalt dat indien van de laatste 5000 kronen vier termijnen tijdig worden voldaan de laatste termijn van 1000 kronen zal zijn kwijtgescholden.
Zegel afgevallen.
Van Mieris, IV pag. 911.
Handv. van Gr., pag 20. Inv.nr. 52.
26 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, bepaalt dat de poorters der stede Groetebroec de deken van Vrieslant bij een clandestien huwelijk 5 schellingen zullen betalen, bij het omkomen van kinderen in water of vuur 10 schellingen en bij een bezoek van de deken aan de stad 5 schellingen. In alle andere zaken waarin hij als dadingsman optreedt zullen zij hem niet meer betalen dan de stad Hoorn in soortgelijke gevallen doet. Voorts staat hij toe dat de burgemeesters en het gerecht jaarlijks na advies van de pastoor kerkmeesters mogen aanstellen. Tenslotte mag de stad het bodeambt aan een ander verpachten dan aan wie de hertog het heeft gegeven tenzij deze het zelf wil uitoefenen.
Zegel afgevallen.
Van Mieris, IV pag. 1024 (waar het charter foutief op sep. staat gedateerd).
Handv. van Gr., pag. 20. Inv.nr. 680.
27 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, stelt Willem, de bastaard van Holland, aan als baljuw van Grotebroeck, Wognem, Abbekerck en Sibekerspel, en beveelt dat hij rekening en verantwoording zal afleggen van alle inkomsten, waarbij hij voor zijn diensten de 5de penning in mindering mag brengen. Voorts zal hij voor zakelijke reizen buiten het baljuwschap 12 schellingen Hollands per dag genieten, alsmede de helft van de boeten opgelegd in de zaken, door hem aangebracht, waarover de graaf met zijn raad moet beslissen. Afschrift 20ste eeuw.
Archief van de graven van Holland inv.nr. 896 folio 66 verso. Inv.nr. 77.
28 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, geeft Grotebroeck het stadsrecht en de privileges terug die zij verbeurd had. Voorts brengt hij het aantal schepenen, door de schout op Meidag (1 mei) uit de 30 rijkste poorters te kiezen, terug naar 7, te weten 2 uit 8 poorters te Boevekerspel, 3 uit 12 poorters te Grotebroeck, 1 uit 4 poorters te Luttickebroeck en 1 uit 6 poorters te Hoichkerspel. De totale vroedschap zal jaarlijks op Sinte Lourijsdach (10 aug.) 3 raden kiezen, uit Boevekerspel, Grotebroeck en Hoichkerspel elk 1. Bij overlijden van een schepen zal de schout uit de vroedschap een vervanger aanwijzen, ongeacht het dorp waaruit de overledene afkomstig was, terwijl de vroedschap bij overlijden van een raad uit haar midden een nieuwe raad zal kiezen. Voorts zullen schout en schepenen recht spreken in het raadhuis der stede, behalve inzake de schouw van wegen of wateren. Om raad of schepen te kunnen worden behoort men minstens drie jaar poorter van de stede te zijn. Tenslotte wordt de schout of iemand in zijn naam verboden bier, wijn of een andere drank te verkopen op straffe van ontheffing uit het ambt.
Eigentijds afschrift op papier.
Van Mieris, IV pag. 1081.
Handv. van Gr., pag. 21. Inv.nr. 53.
29 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, verklaart dat hij zijn secretaris mr. Andries van der Cruce op 14 april 1439 het bodeambt van Grotebrouck heeft geschonken. Op 19 februari 1440 is het echter overgegaan naar Willem Jacobsz. Nu deze is overleden begiftigt hij opnieuw zijn secretaris met voornoemd ambt.
30 Ysabel, dochter van de koning van Portugal, bij afwezigheid van haar echtgenoot hertog Philips het bestuur van deze landen voerende, verklaart dat zij op verzoek van mr.Andries van der Cruce, secretaris van de hertog, Aelbrecht Pieter Abbensz. met het bodeambt der stede Grotebroeck begiftigt. Met zwaar beschadigd zegel.
Inv.nr. 95.
31 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, verklaart dat het Hof van Holland die van Grotebroeck en Boevenkerspel de aanleg van een haven heeft toegestaan. Met dit werk was reeds een aanvang gemaakt doch door toedoen van Enchuysen gestaakt. Hij staat nu toe dat de kosten die uit de aanleg voortvloeien worden verhaald op de inwoners van Grotebroeck en Boevenkerspel, elk naar draagkracht. Ook beveelt hij hen zich te houden aan wat door dijkgraaf en heemraden geordonneerd zal worden.
Met opgedrukt zegel.
Handv. van Gr., pag. 22.
Inv.nr. 177.
32 Jan Jacobsz., bode van de hertog van Bourgondië, verklaart ten overstaan van de heer van Lannoy, stadhouder-generaal, en gedeputeerden van Grootebroek, in overeenstemming met het vonnis van het Hof van Holland, af te zien van alle aanspraken op de waag te Grootebroek.
Ongezegeld, getekend door Bossaert.
Inv.nr. 574.
33 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, overwegende dat de inwoners van Grootebroeck met anderen uit Vrieslant indertijd tegen hem hebben gerebelleerd en hebben getracht Enchuysen en Hoorn te veroveren, voor welke weerspannigheid zij behalve met het verlies van hun privileges zijn gestraft met diverse geldboeten waaronder de eeuwigdurende jaarlijkse betaling van 8 groten voor elke haardstede, dat zij sedertdien hun privileges hebben teruggekregen en hun boeten hebben betaald, scheldt die van Grootebroeck de jaarlijkse betaling van 8 groten voor elke haardstede kwijt alsmede de achterstallige renten op het haardstedegeld.
Afschrift 20ste eeuw.
Handv. van Gr., pag. 23.
Inv.nr. 54.
34 Tijman Jacobsz., Olfert Bertelsz., Femme Louwesz., Albert Jacobsz., Reyner Louwesz. en Jan Pietersz., (oud-)vredemakers van Werfertshoeff, verklaren dat zij een overeenkomst hebben gesloten met Enchusen en Grotebroeck over de afwatering van de landen van Werfertshoeff, inhoudende dat zij vanwege de hoogte van de buitendijkse landen zelf niet kunnen afwateren en daarom de bestaande sluis hebben verlegd (in de kosten waarvan laatstgenoemden 12 Postulaatgulden hebben bijgedragen), ten einde op de sloten van Enchusen en Grotebroeck af te wateren, waarvoor Werfertshoeff als tegenprestatie heeft beloofd de Lageweg vanaf de Zwaechdijck tot aan de zeedijk te onderhouden om het water van de daarachter gelegen landen te weren. Indien men in gebreke blijft zullen Enchusen en Grotebroeck de waterkering herstellen en de kosten op Werfertshoeff mogen verhalen. Geschillen over de afwatering, sluis of Lageweg staan ter beslissing van de oudste burgemeester van resp. Enchusen en Grotebroeck en de twee rijksten van Werfertshoeff, terwijl bij onenigheid een overman uit het schoutambacht van Enchusen of Grotebroeck zal worden aangewezen.
Afschrift 20ste eeuw van een akte uit het archief van de polder Het Grootslag, ongenummerd.
Inv.nr. 517.
35 Karel de Stoute verleent in naam van zijn vader Philips de Goede de stede Groetebrouc het recht om haar misdadigers zowel uit het oosterbaljuwschap van West-Friesland als uit de stede Groetebrouc te verbannen.
Zegel afgevallen. Tekst in het Frans.
Handv. van Gr. pag 24. Inv.nr. 632.
36 Philips van Bourgondië, graaf van Holland, verklaart dat de kloosters in Holland, Zeeland en West-Friesland hun bezit dermate sterk uitbreiden dat zij, indien men dat toestond, binnen enkele jaren het grootste deel van de landen aldaar zouden bezitten. Hij heeft daarom advies gevraagd aan onder meer de goede steden en zijn raad. Ofschoon een vertegenwoordiging van de kloosters de aanbevelingen heeft afgewezen heeft het convent van het Sinte Elisabettenhuys te Groitebroec verzocht hem de bepalingen van het advies te gunnen. Deze luiden als volgt:
een non zal persoonlijk geen erfenis mogen aanvaarden. Het klooster mag jaarlijks voor hoogstens 100 mark zilvergeld aan renten uit onroerende goederen en schuldbrieven ontvangen, en wel voor 100 gouden Engelse nobels uit West-Friesland en de rest uit bezittingen buiten West-Friesland maar binnen Holland of Zeeland gelegen, dat alles indien zich minstens 50 personen in het klooster bevinden. Aangezien het klooster momenteel niet tot het genoemde bedrag gegoed is wordt toegestaan dat elke vrouw die haar intrede doet haar bezittingen inbrengt. Voor zover de vrouw geen kinderen of kleinkinderen heeft zal het klooster de goederen, die het niet kan gebruiken, binnen een jaar moeten verkopen; 1/3 deel van de opbrengst moet in landsobligaties worden belegd, het overige staat ter vrije beschikking. In het andere geval zullen de (klein-)kinderen haar lenen en 2/3 deel van de goederen ontvangen, terwijl 1/3 deel aan het klooster toekomt. Het klooster is verplicht van de goederen van elke vrouw die intreedt een inventaris te maken, voor zover er althans nog geen authentieke inventaris is gemaakt, en deze ter beschikking van de erfgenamen te stellen. Het klooster heeft van de goederen het vruchtgebruik, maar de helft zal na de dood van de vrouw aan de erfgenamen toevallen. Als het klooster echter gegoed is dan keert het gehele bezit terug naar de erfgenamen van de betreffende kloosterlinge.
37 Karel van Bourgondië, graaf van Holland, geeft vidimus van de akte van hertog Philips van Bourgondië van 21 juni 1463. (Regest nr. 36).
Zegel grotendeels afgevallen. Inv.nr. 682.
38 Maria van Bourgondië, gravin van Holland, schenkt het bodeambt van Groetebrouck met zijn toebehoren aan Dirck Willemsz. om door hem of zijn gemachtigde te worden waargenomen.
Zegel afgevallen. Charter zwaar beschadigd.
Inv.nr. 96.
39 Maximiliaan, hertog van Oostenrijk, verklaart, dat aangezien alle landen van wijlen hertog Karel van Bourgondië aan Maria, zijn gemalin, gekomen zijn, de stede van Brouck hem als voogd gehuldigd heeft, waarna hij de privileges en handvesten van de stad heeft bevestigd.
Zegel afgevallen.
Handv. van Gr., pag. 28. Inv.nr. 55.
40 Maximiliaan en Maria, hertog en hertogin van Oostenrijk, schenken het bodeambt van Grootebroecke aan Phelips Florijsz. om door hem of zijn gemachtigde te worden waargenomen. Zegel en charter zwaar beschadigd.
Inv.nr. 97.
41 Petrus Friess, priester der kerk van Hogenkarspel, sluit namens Johannes, priester der kerk van Grotebroeck, een overeenkomst met Gherardus Nycolai en Fredericus Jacobi, burgemeesters van Grotebroeck, betreffende de betaling van zekere begrafenisrechten door de parochianen van Grotebroeck. Ongezegeld. Tekst in het Latijn.
Inv.nr. 683.
42 Everardus Zoudenbalch, proost van West-Friesland te Hoorn, bevestigt de overeenkomst d.d. 29 juli 1480 (regest 41) tussen Petrus Friess, priester der kerk te Hogenkarspel, handelend namens Johannes, priester der kerk van Grotebroeck, en Gherardus Nycolai en Fredericus Jacobi, burgemeesters van
Grotebroeck betreffende de betaling van zekere begrafenisrechten door de parochianen van Grotebroeck. Zegel zwaar beschadigd. Tekst in het Latijn.
Inv.nr. 683.
43 Het Hof van Holland, uitspraak doende in het geschil tussen de procureur-generaal van Hollant, Zeellant en Vrieslant, eiser, en de burgemeesters van Texel, Hoichtwoude, Spaenbrouck, Edamme, Monickedamme en Grotebrouck, Anthuenis van Hoichtwoude en Jacob van Woude, gedaagden, inhoudende dat de landsheer ten tijde van de verovering van Rotterdamme door Franchoys van Brederode alle steden en leenmannen bevolen heeft hem te helpen bij de herovering, en dat gedaagden daarbij in gebreke zijn gebleven, reden waarom de eiser veroordeling wenst tot de straffen die in het genoemde bevelschrift zijn vermeld en beide heren tot verbeurdverklaring van hun lenen, waartegen gedaagden inbrengen dat zij van de graaf van Egmonde, stadhouder en kapitein-generaal, toestemming hebben gekregen om niet in het leger van de landsheer te dienen maar hun eigen woonplaatsen te verdedigen, terwijl bovendien Edamme verklaart dat haar inwoners onder de afvaardiging van Haarlem hebben gediend, en Monickedamme en Grotebrouck verklaren dat hun inwoners onder die van Dordrecht hebben gevochten en dat zij het waren die de heer van Wittenhorst op het water gevangen hebben genomen, ontzegt de eiser zijn eis en vrijwaart gedaagden voor vervolging.
Afschrift 20ste eeuw uit het Memoriaal en sententieboek van mr.Floris van Wijngaerden, griffier van het Hof van Holland, 1486-1491, nr. 179. Inv.nr. 757.
44 Maximiliaan, Rooms koning, en Philips, aartshertog van Oostenrijk, verklaren dat die van Enchuysen, Groetbroeck, Middelkoge en Zuyderkoge hen in de oorlog met Rotterdamme en Woerden geholpen hebben met een voorschot van renten, verkocht voor lichtgeld, en staan toe dit in te wisselen tegen dezelfde koers als ten tijde van de verkoop der renten. Zegel afgevallen; charter beschadigd.
Inv.nr. 474.
45 De graaf van Egmond, stadhouder van Holland, verklaart dat de dorpen in Drechterland Albrecht van Saksen hebben verzocht hen te herstellen in hun privileges, o.a. de pacht van de korentienden en de visserij, opdat hen niet door een nieuwe pachter wordt belet om hun koren binnen te halen of af te wateren. Hierop heeft hij, door de hertog gemachtigd, bij Enchuysen inlichtingen ingewonnen naar het aandeel van de dorpen in de rebellie, alsmede bij de rekenkamer in Holland, waarna hij besloten heeft aan het verzoek te voldoen, en de rekenkamer opdracht te geven de betreffende pachtbrieven aan de dorpen in Drechterland terug te geven.
Authentiek eigentijds afschrift door Symon Petri, notaris te Enkhuizen. Inv.nr. 56.
46 De schout, schepenen, burgemeesters en raad van Broeck verklaren dat zij een aantal bepalingen hebben vastgesteld met betrekking tot de schutters aldaar.
Ongezegeld. Inv.nr. 758.
47 Het Hof van Holland, uitspraak doende in het proces tussen de procureur-generaal voor de landsheer ter ene zijde, en dijkgraaf, heemraden en landrijken van Drechterland ter andere zijde, bepaalt dat de aanleg van een inlaagdijk door gedaagden mag worden voortgezet op voorwaarde dat zij de oude dijk keuren, schouwen en onderhouden.
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr.499.
48 De regeringen der steden Westewoud en Grotebroeck verklaren overeengekomen te zijn dat hun poorters bij overtredingen terecht zullen staan in het schoutambacht waar ze woonachtig zijn.
Zegel licht beschadigd. Inv.nr. 195
49 Schout, burgemeesters, schepenen en raad van Enchuysen verklaren dat zij Dirck Pietersz. van Bovencarspel met zijn vrouw, kinderen en zuster als poorter hebben aangenomen. Hij zal dezelfde rechten hebben als zijn medepoorters en gedurende zijn leven (en dat van zijn vrouw) 1 pond schot over zijn bezit betalen. Na hun dood zullen zijn goederen worden getaxeerd en het bedrag van het schot worden vastgesteld. Voorts zal hij zich uit het schotboek van Groetebroeck moeten uitkopen en de daarvoor benodigde gelden moeten voorschieten, welke kosten met aan Enchuysen te betalen belasting zullen worden verrekend. Mocht blijken dat Dirck Pietersz. in zijn nieuwe woonplaats zijn kost niet kan verdienen en daarom weer willen vertrekken dan zal hij de door Enchuysen bij zijn uitkoop gemaakte kosten moeten vergoeden.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 120.
50 Schout, burgemeesters, schepenen en raad van Enchuysen verklaren dat zij Luutgen Dircxz. met zijn kinderen uit Bovencarspel als poorter hebben aangenomen. Hij zal dezelfde rechten hebben als zijn medepoorters en gedurende zijn leven 1 pond schot over zijn bezit betalen. Na zijn dood zullen zijn goederen worden getaxeerd en het bedrag van het schot worden vastgesteld. Voorts zal hij zich uit het schotboek van Groetebroeck moeten uitkopen en de daarvoor benodigde gelden moeten voorschieten, welke kosten met aan Enchuysen te betalen belasting zullen worden verrekend. Mocht blijken dat Luutgen Dircxz. in zijn nieuwe woonplaats zijn kost niet kan verdienen en daarom weer willen vertrekken dan zal hij de door Enchuysen bij zijn uitkoop gemaakte kosten moeten vergoeden.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 119.
51 Burgemeesters en raad van Enchuysen verklaren dat zij hetgeschil met Grotembrouck, waarover zij voor het Hof van Holland met elkaar procedeerden, namelijk betreffende personen die zich uit Grotembrouck in Enchuysen vestigen en later weer naar Grotembrouck terugkeren op de volgende wijze hebben opgelost:
- Enchuysen zal de door deze personen verschuldigde schotponden betalen;
- wanneer zich omgekeerd personen uit Enchuysen in Grotembrouck vestigen die na enige tijd weer naar Enchuysen terugkeren, zal de stede Grotembrouck gehouden zijn op Kinderendach (28 dec.) van haar ontvangen schotponden rekening en verantwoording af te leggen.
Met zegel van Enkhuizen. Zegel en charter zwaar beschadigd. Inv.nr. 192.
52 Burgemeesters en raad van de stede Hem en Veenhuysen verklaren dat wanneer een inwoner van hun stede naar de stede Grotebrouck verhuist hij geen uitkoop van zijn bezittingen behoeft te doen maar schotplichtig zal zijn in de stad waar hij woont. De overeenkomst zal geldig zijn tot 1 januari 1550. Met zegel. Inv.nr. 193.
53 Karel V, graaf van Holland, overwegende dat de schade aan de zeedijk langs de stad Grootebrouck telkenjare pas na de electie van de burgemeesters, belast met de administratie dienaangaande, kan worden hersteld, verzet de dag van verkiezing van Sint Laureysdach (10 aug.) naar Meidach (1 mei).
Voorts zal de regering der stad jaarlijks 3 of 4 weesmeesters mogen kiezen om de goederen van de weeskinderen te beheren.
Zegel zwaar beschadigd.
Handv. van Gr., pag. 28. Inv.nr. 78.
54 Burgemeesters van Medenblick verklaren dat Jacob Symonsz., Geryt Reynersz., Barthel Jansz., Dirck Jacobsz., Wybrant Wybrantsz. en Femme Symonsz, tegenwoordige en voormalige vredemakers van Wervertshove, hebben toegezegd dat zij en hun nakomelingen ten eeuwigen dage de zomerdijk van de nieuwe weg, toebehorende aan Drechterland, zullen onderhouden, zonder daartegen met dijksrecht of schoutsrecht te protesteren. Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 500.
55 Het Hof van Holland beveelt de eerste deurwaarder van de raad in Holland om onderzoek te doen naar het geschil tussen de regering van Grootebroeck en die van Enchuysen aangaande de verandering van woonplaats van hun ingezetenen over en weer, en voorts zo nodig die van Enchuysen te dwingen tot de betaling van 20 schilden per jaar aan die van Grootebroeck, hun volgens een contract verschuldigd.
Zegel en charter beschadigd. Inv.nr. 194.
56 Het Hof van Holland vernietigt een eerder vonnis inzake het proces tussen schout, burgemeesters en schepenen van Grootebroek enerzijds en Rieuwaert Wybrantsz. van Hoorn anderzijds, waarna Willem van der Criep, procureur van eerstgenoemden eist dat Rieuwaert Wybrantsz. met ontbloot hoofd en met een waskaars in zijn hand voor het Hof zijn cliënten om vergiffenis zal vragen voor de diverse beledigingen hen aangedaan, dat hij in de kerk van Grootenbrouck een venster van 40 of 50 Carolusgulden en in de Grote Kerk van den Haghe een venster van 200 Carolusgulden, met door eisers te bepalen voorstellingen, zal laten maken, en dat hij ieder van hen tenslotte met 200 Philipsgulden schadeloos zal stellen.
Ongezegeld. Inv.nr. 634.
57 Het Hof van Holland committeert Cornelis Suys om met de secretaris Cornelis Sandelijn in het geschil tussen de steden Grootebrouck en Enchuysen beide partijen te horen en van zijn bevindingen aan het Hof verslag uit te brengen. Zegel en charter zwaar beschadigd.
Inv.nr. 194.
58 De regeringen der steden Westewoude en Grootebroeck verklaren overeengekomen te zijn dat poorters van hun stad die naar de andere stad verhuizen zich moeten uitkopen ten bedrage van 48 stuivers van elke 100 gulden, te betalen ineens door de betreffende poorter, met dien verstande dat de stad waar hij zich vestigt 1/3 betaalt door korting op het schot.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 195.
59 Het Hof van Holland committeert Cornelis Suys om met zijn adjunct Willem de Jonge in het geschil tussen de steden Grootebrouck en Westewoude beide partijen te horen en van zijl bevindingen aan het Hof verslag uit te brengen.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 448.
60 De Secrete Raad van de keizer, gehoord hebbende de verklaring van de procureur-generaal van Zijne Majesteit, dat door burgemeesters en raad van Grootebrouck een kopie is overgelegd van het privilege van vrijstelling van betaling van ankergeld op de Zeeuwse wateren, doch dat zij vóór de authenticiteit is gebleken, verplicht zijn tol te betalen, staat die van Grootebrouck toe binnen zes weken het bewijs van authenticiteit van genoemde akte te leveren.
Ongezegeld. Inv.nr. 675.
61 Het Hof van Holland, uitspraak doende in het geschil tussen de regering der stede Enchuysen en die van Grootebrouck over het recht van exue, verklaart dat de tweede partij niet verplicht is dit recht aan de eerste partij te voldoen, ontzegt Enchuysen haar eis en stelt Grootebrouck in het gelijk. Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 194.
62 Vervallen
63 Robert de Bouloigne, ontvanger-generaal van de financiën des keizers, verklaart ontvangen te hebben van Claes Pietersz. van Hoochkerspel 100 pond, van Luytgen Dircxsz. Houck van Boevekerspel 100 pond, van Meynaert Willemsz. en Jan Willemsz. van Hoochkerspel 200 pond, van Wybrant Jansz. als voogd over de kinderen van Pieter Jan Doesz. 150 pond, van Cooman Meynu Folbertsz. van Boevekerspel 100 pond en van Jonge Pieter van Grootebrouck 100 pond tot afkoop van een erfelijke rente van 46:17:10 in plaats van de 16de penning.
Met opgedrukt zegel. Inv.nr. 475.
64 Adrianus van Renesse, deken der kerk van Utrecht, en Johannes Beyer, proost van West-Friesland, geven toestemming aan Arnoldus Bree, pastoor der kerk te Bovenkarspel, om 80 gulden te gebruiken voor de herbouw van de kerk aldaar, welke ongeveer 3 jaar geleden is afgebrand. Deze som was door de commissarissen des konings aan de kerk van Bovenkarspel toegewezen wegens het afgraven van grond, aan haar toebehorende, tijdens de aanleg van een haven te Bovenkarspel.
Zegels afgevallen.
Tekst in het Latijn. Inv.nr. 687.
65 Philips, koning van Castilië, verklaart dat de keizer een nieuwe stad en sterkte heeft laten bouwen in de heerlijkheid Synet teneinde de grens langs de Maas te beschermen, waartoe de gelden o.a. worden verkregen uit de verkoop van domeinen te Kennemerlant en Westvrieslant. Hij heeft hiermee Cornelis Suys, ordinaris raad, en Adriaen Stalpaert, raad en meester van de rekening in Holland, belast, die goedgevonden hebben dat Pieter IJsbrantsz. en Sijmoen Meynartsz., resp. burgemeester en secretaris van Grootebrouck, en Claes Pietersz. Boelhouder van Luttekebrouck namens beide gemeenschappen de tienden aldaar kopen voor de som van 1640 pond, te betalen in drie termijnen van elk zes maanden. Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 815.
66 Philips, koning van Castilië, verklaart dat de keizer een nieuwe stad en sterkte heeft laten bouwen in de heerlijkheid Synet teneinde de grens langs de Maas te beschermen, waartoe de gelden o.a. worden verkregen uit de verkoop van domeinen te Kennemerlant en Westvrieslant. Hij heeft hiermee Cornelis Suys, ordinaris raad, en Adriaen Stalpaert, raad en meester van de rekening in Holland, belast, die goedgevonden hebben dat Heertgen Willemsz., burgemeester van Bouvenkerspelle, namens de gemeenschap de tienden aldaar koopt voor de som van 920 pond, te betalen in drie termijnen van elk zes maanden. Zegel afgevallen. Inv.nr. 798.
67 Philips, koning van Castilië, vergunt aan die van de stede Grootebrouck dat zij jaarlijks op Meiendach (1 mei) 4 vredemakers kiezen, uit elk van de 4 kwartieren Grootebrouck, Boufkerspel, Luttekebrouck en Hoochkerspel 1, die toezicht zullen houden op het dijkonderhoud en de uitvoering der door dijkgraaf, heemraden en waarschappen gegeven voorschriften. Zij zullen de omslag collecteren en daarvan rekening en verantwoording afleggen. Voorts staat hij hun toe dat zij jaarlijks 1 van hun 4 burgemeesters zullen mogen continueren teneinde de 3 nieuwe burgemeesters te instrueren.
Met Zegel. Inv.nr. 79.
68 Philips, koning van Castilië, overwegende dat de burgemeesters der stede Grootebrouck bij het collecteren der beden de ingezetenen meestentijds niet thuis aantreffen, waardoor zij bij het in gebreke blijven van de afdracht gijzeling riskeren, en derhalve het burgemeestersambt niet wordt geambieerd, bepaalt, dat elke ingezetene zijn aandeel binnen 14 dagen nadat de hoogte daarvan in de kerk is gepubliceerd ten huize van de burgemeester in zijn dorp zal brengen, en het morgengeld ten huize van de vredemaker, op straffe van betaling van de helft meer of zoveel men billijk achten zal. Zegel licht beschadigd. Inv.nr. 231.
69 De president en raden des konings over Holland geven vidimus van de akte van hertog Jan van Beieren van 2 maart 1424 (regest nr.19.)
Zegel grotendeels afgevallen. Inv.nr. 575.
70 De president en raden des konings over Holland geven vidimus van de akte van 30 juli 1449 waarbij de heer van Lannoy en de andere raden van de hertog van Bourgondië uitspraak doen in een geschil tussen de steden Groetebroeck en Eynckhuysen over het leggen van een sluis in de Vriesendijck. Groetebroeck krijgt toestemming om de dijk te doorgraven en een sluis te maken, op voorwaarde dat vanaf de zeedijk om de sluis en de te graven haven een binnendijk wordt gelegd. Voor wat de hoogte en breedte van deze dijk betreft zal men zich moeten richten naar de eisen die door dijkgraaf, heemraden en waarschappen worden gesteld.
Zegel zwaar beschadigd.
Handv. van Gr., pag. 44. (De akte is daar abusievelijk op 13 juli 1449 gedateerd). Inv.nr. 496.
71 De president en raden des konings over Holland geven vidimus van de akte van 4 augustus 1449 van hertog Philips van Bourgondië inzake de kosten van aanleg van een haven. (Regest nr. 31).
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 178.
72 Cornelis Jan Harcx, Cornelis Dircx, Jan Mathijsz. en Pieter Pietersz., burgemeesters van Groetebroick, en Jan Luytgisz., burgemeester van Venhuysen, voor hem zelf, namens de poorters aldaar en namens het Sinte Marien convent te Hoorn, Sint Gummers kerk en Harme Nansz. te Enchusen, Pieter Pietersz. in het Mestende van Enchusen, Dirck Thijmsz. te Binnenwijsen en alle anderen die het aangaat, verklaren dat de tweede partij aan de eerste de binnendijkse voeting liggende aan de Broicker haven tussen de sluis en het erf van Jan Meynertsz. transporteert, waarvoor de eerste op zich neemt om haar te maken en te onderhouden en aan alle keuren door dijkgraaf en waarschappen van Drechterland daarop vast te stellen te zullen voldoen, op voorwaarde, dat wanneer zij daarvan in gebreke bleef de tweede partij weer eigenaar wordt en de binnendijkse voeting zal onderhouden zoals zij tot nu toe heeft gedaan. Zegels afgevallen. Inv.nr. 502.
73 Philips, koning van Castilië, overwegende de zware lasten waarvoor de stede Grootenbroeck zich jaarlijks gesteld ziet, alsmede het feit dat de rijke inwoners naar steden vertrekken waar men een hoge accijns heft, opdat de omslag des te geringer wordt, staat de stede toe om voortaan van elk schip dat in de haven overwintert l stuiver te heffen op elke last die het vervoert, op voorwaarde dat zij hem een recognitie van 200 pond ineens betaalt. Ook staat hij toe om voor de tijd van 12 jaar ten behoeve van de stede en tot onderhoud van de haven een accijns te heffen op de bieren die in Grootenbroeck worden gesleten of gedronken, op een recognitie van 12 pond per jaar. Ongezegeld. Inv.nr. 165.
74 Wilhelm, Prins van Orangien, bevestigt de eertijds door de graven van Holland en laatstelijk door de koning van Spanje aan de stad Grootebroek gegeven privileges.
Met zegel en handtekening van de Prins.
Dirk B. van Schoorel, pag. 468.
Inv.nr. 57.
75 Philips, koning van Castilië, op het request van burgemeesters en regeerders van Grootebrouck, inhoudende dat het klooster aldaar als gevolg van de dijkdoorbraak in 1570 zeer verarmd is en zijn schuldeisers niet kan betalen, reden waarom zij verzoeken het klooster met inkomsten en schulden te mogen overnemen om daarvan een weeshuis te maken, staat toe, dat de stede Grootebrouck het klooster aanvaardt om daarvan een weeshuis te maken, met bepaling, dat alle inkomsten van het klooster voortaan tot onderhoud van de wezen en enige andere behoeftige personen gebruikt zullen worden.
Zegel grotendeels afgevallen.
Dirk B. van Schoorel, pag. 471.
Inv.nr. 726.
76 Philips, koning van Castilië, op het request van burgemeesters, regeerders en de vroedschap van Grootebroeck, inhoudende dat zij altijd als een der oudste steden van Noorthollant voor de vergaderingen der kleine steden is beschreven, en dat haar privileges in juni 1573 door Willem van Oranje zijn bevestigd; dat zij voorts sedert het begin van de oorlogshandelingen niet voor de vergaderingen der steden in Noorthollant is beschreven, terwijl ze wel op eigen kosten een oorlogsschip met toebehoren heeft moeten uitrusten; dat zij net als de andere steden steeds de contributies inzake de vrijhandel heeft betaald terwijl zij thans door de opstandelingen in het vrije gebruik van haar haven wordt belemmerd, bepaalt, dat de stede Grootebroeck voortaan als een der steden van Noorthollant erkend en op alle vergaderingen der steden van Holland met de andere kleine steden beschreven zal worden, en dat zij haar haven vrij zal mogen gebruiken.
Zegel zwaar beschadigd.
Dirk B. van Schoorel, pag. 473.
Inv.nr. 61.
77 Willem van Oranje, gezien het feit dat de verkiezing van burgemeesters en schepenen van Grootebroeck op meidag (1 mei) plaatsvindt, als de voor deze ambten meest geschikte personen ter zee zijn of zich vanwege hun handel elders ophouden, staat toe dat de genoemde verkiezing voortaan op Nieuwjaarsdag zal plaats hebben.
Voorts staat hij toe dat de vroedschap niet meer wordt gevormd door de 30 rijksten maar door de meest geschikte personen, te weten uit Grootebroeck 12, Bovecarspel 8, Lutkebroeck 4 en Hoochcarspel 6, van wie resp. 3, 2, 1 en 1 tot schepen gekozen zullen worden. Het octrooi van 23 juni 1556, volgens hetwelk een van de vier jaarlijks te kiezen burgemeesters een zittende moet zijn blijft van kracht.
Zegel beschadigd.
Dirk B. van Schoorel, pag. 477. Inv.nr. 80.
78 Philips, koning van Castilië, op het request van Cornelis Pietersz. Pities, gevangene te Grotenbrouck, inhoudende dat hij in dronkenschap een zekere Grote Aernt van Sibekerspel heeft doodgeslagen, dat hij zich met de vrienden van de overledene heeft verzoend en dat hij Holland lange tijd getrouw te water heeft gediend, in tegenstelling tot de overledene die een man met een slechte levenswandel is geweest, voor welke manslag hij gratie verzoekt, vergeeft de suppliant na advies van burgemeesters en schepenen van Grotenbrouck en van de Prins van Oranje het gepleegde misdrijf en herstelt hem in zijn goede naam en faam, doch veroordeelt hem tot betaling van de boete vermeld in de daatoe gemaakte ordonnantie en van de gerechtskosten.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 122.
79 Philips, koning van Castilië, gezien hebbende het request van burgemeesters en regeerders van Groetebrouck en overwegende de zware lasten die zij jaarlijks moeten dragen, zoals voor het onderhoud van de Hondsbosse zeedijk, sluizen en molens 3, 4 resp. 4 1/2 gulden per morgen, welke bedragen door het breken van de dijk nog zijn gestegen, voor het onderhoud van de haven, welke indertijd meer dan 27.000 gulden heeft gekost 500 gulden, voor renten 500 gulden, voor het aandeel in de ordinaris beden een bedrag dat gelijk is aan de som van de quoten van Purmereynde, Medenblick, Edam en Monickendam, en voor het bestuur van de stede 500 gulden, verleent voor de tijd van 10 jaar continuatie van zijn bij akte van 26 maart 1566 verleende vergunning om een accijns op de bieren en wijnen te heffen, met dien verstande, dat de jaarlijkse recognitie van 12 gulden vervalt. (Zie regest 73). Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 166.
80 De president en de raden des konings over Holland geven vidimus van de akte van 10 juli 1451, waarbij de schouten van Haarlem en Grootebroek uitspraak doen in het geschil tussen Enkhuizen en Grootebroek betreffende hun waag, en bepalen, dat de door beide wagen de gebruiken gewichten even zwaar behoren te zijn als in Hoorn gebruikelijk is, dat men ze mag verzwaren of lichter maken zoals men in Hoorn gewoon is te doen, en dat elke waag over een metalen gewicht van 50 pond behoort te beschikken om te kunnen ijken. Voorts zal wat Enkhuizen in Grootebroek koopt aldaar gewogen moeten worden, en het weegloon door Grootebroek betaald moeten worden en omgekeerd. Wat door Grootebroek gewogen is en naderhand in Enkhuizen te licht wordt bevonden moet door Grootebroek tot het opgegeven gewicht worden aangevuld. Bij eventuele toekomstige geschillen zal men deze aan de burgemeesters ter plaatse moeten voorleggen. Voorts herroepen zij alle voorgaande regelingen inzake het geschil.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 577.
81 Vervallen.
82 Het Hof van Holland verklaart dat Jan Cornelisz. en Jacob Sijbrantsz., hoofdlieden van Grootenbrouck, te kennen hebben gegeven dat zij en alle ingezetenen van ouds het recht bezitten om grond ter reparatie van de dijk binnen een afstand van 15 roeden van de dijk te delven, zonder daarvoor zoodgeld te betalen, doch dat zekere Remmert Heertgens, wonende aan de Noorderdijk, hen voor dijkgraaf en heemraden van Drechterland heeft gedaagd en zoodgeld eist van 415 roeden land, gelegen binnen 15 roeden van de dijk, vanaf het jaar 1571. Deze hebben de zaak aanvankelijk verwezen naar Claes Pietersz. Heynes van Grootebrouck, Cornelis Broersz. en Meynert Pietersz. van Bouvencarspel, die op 27 augustus 1581 beslisten dat partijen zich moesten houden aan het vonnis in 1571 door dijkgraaf en heemraden gewezen. Op 21 oktober d.a.v. bepaalden de laatsten dat de supplianten binnen 14 dagen afschrift van het genoemde vonnis, ofwel een verklaring van een neutrale persoon, inhoudende dat zij van de betaling van zoodgeld waren vrijgesteld, moesten tonen, of anders verplicht waren zoodgeld te betalen. Aangezien het betreffende register verloren was gegaan hebben de supplianten daarop een attestatie overgelegd, en hoewel dat voor dijkgraaf en heemraden voldoende had moeten zijn om de eiser zijn eis te ontzeggen hebben zij op 28 november gevonnist, dat zij gehouden waren zoodgeld te betalen. Daarop hebben zij zich tot het Hof van Holland gericht, dat nu zijn eerste deurwaarder beveelt Remmert Heertgens te dagvaarden.
Aangehecht het verslag van de deurwaarder. Zegel afgevallen. Inv.nr. 504.
83 Het Hof van Holland beveelt mr. Jeronimus van Borre om met zijn secretaris Claude de Clorages in het proces tussen Jan Cornelisz. en Jacob Zijbrantsz. c.s., hoofdluiden te Grootebroeck, contra Remmit Heertgens, beide partijen en hun getuigen te verhoren en alle op de zaak betrekking hebbende stukken te onderzoeken, en van zijn bevindingen aan het Hof verslag uit te brengen.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 504.
84 Evert Melis, notaris te Hoorn, verklaart dat voor hem is verschenen Remmit Heertsz., wonende aan de Noorddijk in de banne van Boefcarspel, gedaagde in een proces voor het Hof van Holland contra Jan Cornelisz. en Jacob Sijbrantsz c.s., hoofdluiden der dijkagie van Grootebrouck, betreffende het delven in zijn land binnen 15 roeden van de dijk, die heeft verklaard af te zien van zijn aanspraak op zoodgeld, aangezien Grootebrouck sinds lange tijd het recht bezit om zonder vergoeding binnen de genoemde afstand van haar dijk te delven. Hij neemt daarom afstand van het vonnis door heemraden van Drechterland gewezen en van het proces dat daarop is gevolgd. Hij geeft aan tevreden te zijn indien die van Grootebrouck binnen 15 roeden van de dijk uit zijn land delven, zonder daarvoor overeenkomstig hun oude recht zoodgeld te betalen, mits zij de sloot langs zijn land intact laten en hem en zijn beesten toestaan om op de dijk te komen.
Ongezegeld. Inv.nr. 504.
85 Robert, graaf van Leycester, bevestigt de privileges van de stede Grootebroek, die op 1 juni 1573 door de Prins van Oranje zijn geconfirmeerd. (Zie regest 74). Met handtekening van de graaf en opgedrukt zegel.
Inv.nr. 67.
86 De Staten van Holland en West-Friesland verlenen voor de tijd van 10 jaar continuatie van het octrooi van 25 februari 1578. (Zie regest 79).
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 168.
87 Het Hof van Holland, uitspraak doende in het proces tussen Oetgen Gijsbrechtsdr., weduwe van mr. Kerst Barentsz., in leven chirurgijn te Grootebroeck, en burgemeesters en regeerders van Grootebrouck, waarbij de eiseres heeft aangevoerd dat zij in 1571, 1572 en 1573 op bevel van gedaagden ten aanzien van verscheidene hoplieden en soldaten diensten heeft verleend, waarvoor gedaagden beloofd hadden 200 Carolusgulden te zullen betalen aan Pieter Heynsz., burgemeester van Enchuysen, in mindering van diens vordering op eiseres, wat zij echter hebben nagelaten zodat Pieter Heynsz. haar d.m.v. de justitie tot betaling van de genoemde 200 Carolusgulden met 12% intrest heeft gedwongen, terwijl de gedaagden ontkennen zulks op grond van enig contract schuldig te zijn, ontzegt de eerste partij haar eis en veroordeelt haar tot betaling van de proceskosten.
Zegel grotendeels afgevallen. Inv.nr. 770.
88 De Hoge Raad van Holland en Zeeland, op het verzoek van Claes Thijsz., Vrederick Willemsz. en Cornelis Harckxz., brouwers te Bouvekerspel, en burgemeesters en regeerders van Grootebrouck, dat hun recht op het brouwen van bier gehandhaafd moge blijven, welk recht hun door de deurwaarder Dirck Stalpaert, geauthoriseerd door Jan de Groot en mr. Leonart Voocht, gecommitteerden van de Staten van Holland en West-Friesland op 30 september 1591 is ontzegd, gelast zijn eerste deurwaarder naar Grootebrouck te gaan om het bezit van genoemd recht te controleren en indien dit mocht blijken te bestaan, hen in het recht te bevestigen, de genoemde Stalpaert, De Groot en Voocht te verbieden hen daarover lastig te vallen, en in geval van oppositie hen te dagvaarden voor de Hoge Raad. Met akte waaruit blijkt dat daaraan door de deurwaarder Jacob Dircxz. van Woerden is voldaan.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 582.
89 Thonis Hermsz., Cornelis Jan Hercxsz. en Jacob Gerrytsz. Timmerman verklaren dat zij als gecommitteerden van Oosterblocker, Binnenwijsen, Hoichkerspel en Venhuysen, overeenkomstig het tussen hen op 22 december 1591 gesloten akkoord in de noordelijkste watermolengang, bij de korenmolen van Hoichkerspel, in de sluis te Binrenwijsen en in de Braemsluis op peil schalen met behulp van een spijker een peil van 2 hontvoet 2 3/4 duim hebben aangebracht.
Ongezegeld.
Afschrift door de secretaris van Grootebrouck 1592.
Inv.nr. 521.
90 De Hoge Raad van Holland en Zeeland bevestigt de sententie van het Hof van Holland van 1 juli 1590. (Zie regest 87). Zegel grotendeels afgevallen. Inv.nr. 770.
91 Burgemeesters en regeerders van Grootebroek verklaren schuldig te zijn aan Geert Volckertsz. te Edam een som van 280 Carolusgulden, rentende 5% per jaar. Met verklaring van aflossing door Paulus T. Berckhout, voogd over Adriaen Brasser, 30 september 1657.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 163.
92 De Staten van Holland en West-Friesland verlenen voor de tijd van 10 jaar continuatie van het octrooi van 24 augustus 1589. (Zie regest 86).
93 Cornelis Pietersz. en Engel Engelsz., schepenen van Grotebrouck, verklaren dat Wigger Pietersz. van Boevencarspel, gedaagde in een proces voor het Hof van Holland contra Willem Cornelisz. en Nanne Fransz., hoofdluiden van de dijkagie van Grotebrouck, betreffende het delven in zijn land binnen 15 roeden van de dijk, afziet van zijn aanspraak op zoodgeld, aangezien Grotebrouck sinds lange tijd het recht bezit om zonder vergoeding binnen de genoemde afstand van haar dijk te delven, en dat Grotebrouck de sloot langs zijn land intact zal laten en hem en zijn beesten toestaat om op de dijk te komen. Zegels licht beschadigd. Inv.nr. 506.
94 De Staten van Holland en West-Friesland, op het request van burgemeesters en regeerders van Grotenbrouck om jaarlijks een voordracht te mogen opstellen van 14 personen, waaruit de schout 7 schepenen zal moeten kiezen, aangezien tot dan toe een aantal personen zonder onderbreking tot burgemeester resp. schepen is gekozen, waardoor zij dikwijls niet in staat zijn hun eigen zaken behoorlijk waar te nemen, terwijl er anderzijds voldoende voor het schepenambt geschikte personen in de vroedschap zitting hebben, staan genoemd verzoek toe. Zegel licht beschadigd. Inv.nr. 81.
95 Jan Claesz. Jongejan, eiser voor het Hof van Holland, verklaart dat hem indertijd door burgemeesters en regeerders van Grotebrouck, gedaagden, toestemming is verleend om een herberg te drijven, wat hij 12 jaar heeft gedaan. Verleden jaar heeft hij zijn herberg "Het roode hart" verkocht om zijn nering in de herberg "De drie vlesschen" voort te zetten. Dit is hem door gedaagden verboden, waarop hij zich driemaal met een request tot Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier heeft gericht; na de derde maal hebben zij beschikt om de zaak naar de competente rechter te verwijzen. Op 6 mei 1619 is hij door schepenen van Grotebrouck veroordeeld tot een boete van 17 pond. Hij acht dit vonnis ongeldig om redenen dat de schepenen ook de betreffende keuren hebben vastgesteld, zij de helft van de boeten ontvangen, en hij niet door hen is gehoord. Voorts voert hij aan dat de toestemming hem indertijd is verleend op een tijdstip dat er in Boevencarspel meer herbergen waren dan tegenwoordig, en tenslotte dat het vonnis de schijn wekt alsof hij zijn nering niet goed zou hebben gedreven.
De gedaagden verklaren dat de herberg "Het roode vliegende hart" in 1612 door Geerte Joostendr. voor fl. 3000 is verkocht aan Sijvert Claesz. en Lijsbeth Dignusdr., echtelieden, die haar weer aan de eiser verkochten. Deze heeft de herberg in 1619 overgedaan aan Dignum Sijvertsdr. voor fl. 3900. Daarna heeft eiser van Sijmon Gerritsz. Schroor het huis "De drie vlesschen" gekocht, dicht bij de eerstgenoemde herberg gelegen, waarbij hij de verkoper verzocht te verklaren dat het huis reeds jaren als herberg in gebruik was. Sijmon Gerritsz. heeft dat echter niet in het koopcontract willen opnemen. Ofschoon eiser wist dat hij voor het drijven van een herberg toestemming nodig had van gedaagden heeft hij het huis gekocht. De inwoners van Boevencarspel hebben daarop gedaagden verzocht geen toestemming te verlenen.
96 De Staten van Holland en West-Friesland, op het verzoek van de vroedschap van Lutkebrouck, inhoudende dat jaarlijks uit elk der vier plaatsen die samen de stede Grootenbrouck uitmaken 1 persoon tot burgemeester wordt gekozen, terwijl de schout jaarlijks uit de 30 vroedschappen 7 schepenen kiest, te weten uit de 12 vroedschappen van Grootenbrouck 3, uit de 8 van Bovecarspel 2, uit de 4 van Lutkebrouck 1 en uit de 6 van Hoochcarspel 1, zodat, wil men de zittende magistraten van Lutkebrouck niet continueren er van de overige 2 vroedschappen 1 tot burgemeester en de andere tot schepen wordt gekozen, en er derhalve geen dubbelgetal kan worden opgemaakt, wat strijdig is met het octrooi van 6 november 1607, en daarin te willen voorzien, staan toe dat het aantal vroedschappen van Lutkebrouck van 4 op 6 wordt gebracht. Zegel grotendeels afgevallen.
Inv.nr. 817.
97 De Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland, overwegende alles wat ter zake dienende is (zie regest 95) verwerpt het request van Jan Claesz. Jongejan, verklaart hem, eiser, niet bezwaard door de sententie van hét Hof van Holland, en veroordeelt hem tot betaling van de proceskosten. Randschrift zegel zwaar beschadigd.
Inv.nr. 640.
98 De Staten van Holland en West-Friesland bevestigen de bepalingen, gegeven door schout, schepenen en raden van Grootebrouck, omtrent de benoembaarheid van 3 of 4 weesmeesters die het beheer over de goederen van alle weeskinderen in de stede zullen voeren. Hun handelingen zullen dezelfde rechtskracht bezitten als wanneer ze door schepenen waren verricht. Voorts worden bepalingen gegeven omtrent de wijze waarop en de termijn waarbinnen de goederen waar de wezen recht op hebben na het overlijden van (een van) de ouders bij de weesmeesters moeten worden aangemeld, door hen geregistreerd, en het daaruit spruitende kapitaal belegd. De weesmeesters zullen het bezit van de wezen beheren tot zij de leeftijd van 25 jaar hebben bereikt. De schulden die zij vóór het bereiken van die leeftijd en zonder toestemming van de weesmeesters maken zullen niet invorderbaar zijn. De echtgenoot van een onder protectie van de weesmeesters staande wees zal het bezit vart zijn vrouw niet mogen verkopen of bezwaren zonder toestemming van de weesmeesters, het gerecht en de naaste familie. Weeskinderen die, meerderjarig geworden, bijv. door zwakzinnigheid niet iri staat zijn om zelf hun bezit te beheren blijven onder de bescherming van de weeskamer. De weesmeesters zullen de gelden van de wezen op een veilige manier beleggen.
Ongezegeld. Inv.nr. 728.
99 De Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland, op het verzoek van burgemeesters, vroedschappen en kerkmeesters van Grootebrouck, Bovecarspel, Luttekebrouck en Hoochcarspel, inhoudende dat zij sedert de verandering van religie de goederen der 4 pastorieën beheren en uit de opbrengst hun kerken onderhouden en predikanten betalen, waarvan het bezit thans wordt bestreden door Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, en welk conflict voorziening behoeft, gelast zijn eerste deurwaarder zich ter plaatse te informeren en bij gebleken juistheid de supplianten in het bezit van genoemde goederen te bevestigen. Hij gelast voorts Gecommitteerde Raden de supplianten niet langer te hinderen en in geval van oppositie voor hem te verschijnen.
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 689.
Regest nr. 100 is vervallen.
101 De Staten van Holland en West-Friesland verklaren dat zij burgemeesters en vroedschappen van Grootebrouck vergunning verlenen om gedurende 7 jaar op elk anker wijn 10 stuivers, en op elke ton bier, die door de tappers ingeslagen en gesleten zal worden 24 stuivers te heffen ten behoeve van het weeshuis, teneinde de materiële nood aldaar te lenigen. Zegel zwaar beschadigd.
Inv.nr. 170.
100 Vervallen
102 De Staten van Holland en West-Friesland, overwegende dat het merendeel der huizen in de stede Grootenbrouck van hout is en met een rieten dak bedekt, dat iedereen verplicht is een of meer brandemmers in huis te hebben, dat deze indien ze bij brand worden beschadigd of verloren gaan op kosten van de stede worden gerepareerd of vernieuwd, dat het brandgereedschap dat in de kerk wordt bewaard dringend uitbreiding behoeft, en tenslotte dat door de toename van het verkeer de straten en bruggen regelmatig worden stukgereden, gezien het advies van Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, staan toe om gedurende 12 jaar op elke brandemmer jaarlijks 15 stuivers te heffen, uit welke belasting het onderhoud van het brandgereedschap, straten en bruggen betaald kan worden.
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 179.
103 De Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier verklaren dat kerkmeesters van Hoochcarspel aan Willem Wiggersz. Blauw, ontvanger in het kwartier van Enchuysen, een som van 800 gulden hebben geleend tegen een rente van 50 gulden per jaar, die zij beloven zonder aftrek wegens verponding of andere belasting jaarlijks te zullen betalen.
Blijkens aantekening in de marge is de rente in 1656 tot 4% teruggebracht.
Zegel grotendeels afgevallen. Inv.nr. 691.
104 Notaris N.N. te Bovencarspel verklaart dat Jan Wiggersz., burgemeester, Wouter Pietersz., schepenmeester, en Freeck Claesz., vroedschap van Grootebroeck enerzijds, en Pieter Jansz. Muen en Dirck Sijmonsz. van Enchuysen, Cornelis Albertsz. van Bovencarspel, Gerryt Harcxsz. van Lutjebroeck, burgemeester Dirck Gerrytsz. van Hoochcarspel en burgemeester Pieter Claesz. Voocht van Westewoude anderzijds zijn overeengekomen dat de eerste comparanten ten eeuwigen dage zullen onderhouden de haven van Broeckoordt tegen eenmalige betaling van 400 Carolusgulden door de wateringe. Ongezegeld.
Afschrift door de secretaris van Grootebroek 21 mei 1640. Inv.nr. 497.
105 Jan Heertsz. Capiteyn en Jan Garbrantsz. Slachum, schepenen van Grootebroeck, verklaren dat Joris Grier te Lutjebroeck verkocht heeft aan Hendrick Sijbrantsz. aldaar een huis en erf, staande en gelegen, te Lutjebroeck, belend ten oosten Teunis Jansz. en ten westen Anna Jan Jongs.
Met 2 zegels; dat van Capiteyn is half afgevallen.
Inv.nr. 936.
106 Het Hof van Holland, op het verzoek van burgemeesters en regeerders van Grotebrouck, inhoudende dat burgemeesters en regeerders van Enchuysen in strijd met het vonnis van 3 november 1627 van het Hof hebben gehandeld door op 2 mei hun namen vóór die van bestuurders van Grotebrouck op zekere biljetten te vermelden, alsmede door de weigering om een gedeelte van het viswater van het Groteslach te verpachten, wat jaarlijks op 2 mei placht te geschieden, hetgeen voorziening behoeft, committeert zijn eerste deurwaarder om die van Enchuysen te gelasten om overeenkomstig het genoemde vonnis te handelen en derhalve het 1/5 deel van het viswater van het Groteslach met die van Grotebrouck te verpachten of te gedogen, dat de verpachting door die van Grotebrouck geschiedt, waarbij zij recht hebben op 1/5 deel van de opbrengst.
Zegel afgevallen. Inv.nr. 566.
107 De Staten van Holland en West-Friesland ordonneren dat niemand tot de regering van de stede Grootebrouck als vroedschap, burgemeester of schepen zal worden toegelaten tenzij hij de gereformeerde godsdienst belijdt. Voorts bepalen zij dat wat de rekening van de binnenlandse onkosten en de verponding der landen aldaar betreft deze zal worden gelaten bij de order dienaangaande op 18 september 1600 door de Staten gegeven.
Met zegel. Inv.nr. 82.
Regest nr. 108 is vervallen.
108 Vervallen
109 Burgemeesters en regeerders van Grootebroeck en die van Hem en Venhuysen verklaren te zijn overeengekomen, teneinde geschillen te voorkomen die kunnen ontstaan uit de heffing van het armengeld van alle vaste goederen en schepen, die onder de 40ste penning vallen, dat elke stad het armengeld zal mogen heffen van de goederen die binnen haar jurisdictie gelegen zijn of thuishoren, onverschillig of zij in de jurisdictie van de ander worden verkocht of geruild. Zegels afgevallen. Inv.nr. 201.
110 De Staten van Holland en West-Friesland verklaren dat zij burgemeesters en regeerders van Grootebrouck voor de tijd van 8 jaar vergunning verlenen om ten behoeve van het oude mannenhuis van elke schouw turf die binnen de jurisdictie wordt gedolven 5 stuivers, van elke ton tappersbier 32 stuivers, van een anker wijn 16 stuivers, van een ton zwaar bier 10 stuivers en van een anker wijn van de burgers 6 stuivers te heffen.
Zegel licht beschadigd. Inv.nr. 171.
111 De Staten van Holland en West-Friesland, overwegende dat het merendeel der huizen in de stede Grootenbrouck van hout is en met een rieten dak bedekt, dat tot nu toe brandemmers die in een brand waren beschadigd of verloren gegaan op kosten der stede werden gerepareerd of vernieuwd, dat op 12 juni 1651 meer dan 13 huizen zijn verbrand of beschadigd, in welke brand ook veel brandgereedschap is verloren gegaan, dat onlangs in De Rijp een grote brand heeft gewoed, en dat door de toename van het verkeer straten en bruggen regelmatig worden stukgereden, gezien het advies van Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, staan toe om gedurende 10 jaar op elke brandemmer 15 stuivers te heffen, uit welke belasting het onderhoud van het brandgereedschap, van straten en bruggen betaald kan worden.
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr,. 180.
112 De Staten van Holland en West-Friesland verklaren dat zij burgemeesters en regeerders van Grootebrouck vergunning verlenen om ten behoeve van de armen de 40ste penning op alle verkopingen van onroerende goederen met 2 penningen van elke gulden te verhogen.
Met opgedrukt zegel, zwaar beschadigd.
Inv.nr. 202.
113 Vervallen.
114 Vervallen.
115 De Staten van Holland en West-Friesland verlenen voor de tijd van 8 jaar continuatie van het octrooi van 20 juli 1654. (regest 110).
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 172.
116 De stede Grootebroeck is op 20 september 1663 door het Hof van Holland veroordeeld om Maerten Hesselsz., die zij uit zijn huis had laten zetten, schadeloos te stellen. Daarop heeft zij de zaak voor de Hoge Raad van Holland gebracht. Deze gelast zijn eerste deurwaarder om Maerten Hesselsz. uit te nodigen om voor hem te compareren.
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 646.
1107 Stede en gemeente Grootebroek
2. Inventarissen
2.13. Bijlagen
2.13.1. Regestenlijst
116
De stede Grootebroeck is op 20 september 1663 door het Hof van Holland veroordeeld om Maerten Hesselsz., die zij uit zijn huis had laten zetten, schadeloos te stellen. Daarop heeft zij de zaak voor de Hoge Raad van Holland gebracht. Deze gelast zijn eerste deurwaarder om Maerten Hesselsz. uit te nodigen om voor hem te compareren.
Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 646.
Datering:
1663 november 27
Zie ook:
laatste wijziging 27-08-2012
117 De Staten van Holland en West-Friesland bevestigen de ordonnanties van de vroedschap van Grootebroeck van 26 november 1623 en 15 februari 1634, waarin wordt bepaald dat de goederen van personen, die van armenvoogden resp. diakenen onderstand hebben genoten, indien zij zonder kind of kinderen komen te overlijden, aan de stede vervallen, tenzij de erfgenamen prefereren om de alimentatie met rente terug te betalen.
Zegel grotendeels afgevallen. Inv.nr. 732.
118 De Staten van Holland en West-Friesland, overwegende dat de stede Groetenbroeck ongeveer een jaar geleden is getroffen door een zware brand, gezien het advies van Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, verlenen voor de tijd van 10 jaar continuatie van het octrooi van 14 september 1655. (Regest 111).
Zegel afgevallen. Inv.nr. 182.
Regest nr. 119 is vervallen.
119 Vervallen
120 De Staten van Holland en West-Friesland, overwegende dat de inkomsten van het weeshuis te Grotebroeck ver onder de jaarlijkse lasten liggen, dat na de doorbraak van de zeedijk de kosten van reparatie tot een stijging van de omslag hebben geleid, dat steeds meer ,kinderen in het weeshuis worden ondergebracht, dat de regering der stede Grotebroeck verscheidene malen subsidie heeft verleend, doch hiertoe niet langer in staat is, staan toe om gedurende 10 jaar ten behoeve van het weeshuis van elke zak rogge- of boekweitmeel 2 stuivers en van elke zak tarwemeel 3 stuivers te heffen. Zegel grotendeels afgevallen. Inv.nr. 173.
121 Agatha Maalsons, weduwe van Abraham de Velaar van Enchuysen, erfgename van mr. Dirck van Wijdenesse, alias Baans, transporteert aan de officier Simon van Veen en de burgemeesters der stede Grootebroeck het erfelijke recht op het haardstedegeld, te weten van Grootebroeck over 129, Bovencarspel over 142, Lutjebroeck over 52 1/2 en Hoogcarspel over 58 1/2 haardsteden, bedragende van elke haardstede 2 stuivers, welk recht mr. Dirck van Wijdenesse alias Baans had verkregen van de heer van Wimmenum, deze van Claes Corf, heer van Boshuysen, en deze van Philips van Bourgondië.
122 Wilhem Henrick, erfstadhouder der Verenigde Nederlanden, verklaart dat door het vrijwillig ontslag van Bruyn Janssen Kurvemaeker het ambt van koster, voorzanger en schoolmeester te Hooghcarspel vaceert, en stelt in diens plaats Claes Coppedreyer aan.
123 De Staten van Holland en West-Friesland staan toe dat burgemeesters en schepenen van Grootebroeck een keur uitvaardigen waarin zij gelasten dat men eenden en woerden slechts in een beschut hok zal houden, op straffe van 10 gulden bij overtreding, en dat het een ieder vrij staat van 1 december tot 1 april eenden of woerden die buiten een hok worden aangetroffen te schieten of dood te slaan, en er van 1 april tot 1 december op elke andere wijze dan door schieten jacht op te maken, met dien verstande dat wie hierbij schade aan mensen, huizen of vee toebrengt ter verantwoording zal worden geroepen.
124 De Staten van Holland en West-Friesland, gezien het advies van Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, verlenen voor de tijd van 12 jaar continuatie van hun laatst verleende octrooi tot het heffen van brandemmergeld.
125 De Staten van Holland en West-Friesland, op het verzoek van schout, burgemeesters en regeerders van Grootebroeck, inhoudende dat in hun stad bij de brand van 15 mei 1681 28 huizen en bij de brand van 20 augustus 1694 meer dan 30 huizen in as zijn gelegd, die niet dan uit buitengewone middelen zoals de baten van een loterij kunnen worden herbouwd, staan toe dat het stadsbestuur ten bate van de wederopbouw van de huizen van de armen een loterij organiseert en geven uitvoerige aanwijzingen inzake de inrichting daarvan.
126 Reynder Reyndersz. Caswijck en Jacob Dircksz. Dol, schepenen van Grootebroeck, verklaren dat de burgemeester en regenten van Lutjebroeck hebben verkocht aan Hendrik Hem een stuk grasland, groot 600 roeden, gelegen in de banne van Lutjebroeck aan de oostkant van de Karckesloot, het tweede land bezuiden de Nieuwedijk, belend ten noorden Dirck Roghman en ten zuiden de erfgenamen van Dirck Claasz. Potjon. Met 1 zegel; dat van Caswijck is afgevallen.
127 De Staten van Holland en West-Friesland verlenen voor de tijd van 12 jaar continuatie van het octrooi van 20 juli 1654 (regest 110) dat op 23 april 1687 voor het laatst werd verlengd.
128 Vervallen.
129 De Staten van Holland en West-Friesland, overwegende dat een zware brand onlangs de stede Grotebroeck heeft geteisterd, gezien het advies van de Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, verlenen voor de tijd van 15 jaar continuatie van het octrooi van 20 juni 1691 (regest 124) tot het heffen van brandemmergeld.
130 Jan Vos en Wouter Bouman, schepenen van Grootebroeck, verklaren dat Cornelis Claasz., wonende aan de Noorderdijk op de Bangert, bekend heeft schuldig te zijn aan de regering van Lutjebroeck een zekere som geld wegens hypotheek op een stuk zaadland van 146 3/4 roeden, gelegen in de banne van Lutjebroeck op de westkant van de kerkesloot, belend ten noorden Jan Meynartsz. en ten zuiden Pieter Harmsz., welke schuld hij belooft te voldoen de komende twee jaren op 1 mei. Het zegel van Bouman zwaar beschadigd; het andere is afgevallen. Inv.nr. 823.
131 De Staten van Holland en West-Friesland, op het request van burgemeesters en vroedschappen der stede Grootebroeck, inhoudende, dat zij in 1728 op verzoek van dijkgraaf en hoofdingelanden van Drechterland hun zeesluis, die geheel vervallen was, hebben vernieuwd en dat zij niet over een fonds beschikken waaruit de jaarlijkse intresten van de terzake gegeven los- en lijfrenten en de onderhoudskosten kunnen worden betaald, zodat zij voorstellen deze lasten evenals in 1684 na de vernieuwing van de thans afgebroken sluis, over de belanghebbenden om te slaan, staan toe, dat gedurende 15 jaar de genoemde kosten over de ingezetenen en schippers die bij de sluis en haven gebaat zijn worden omgeslagen met dien verstande dat bij gebreke van betaling parate executie mag worden toegepast, op voorwaarde dat jaarlijks van de ontvangsten en uitgaven aan Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier verantwoording zal worden afgelegd.
132 De Staten van Holland en West-Friesland, gezien het advies van Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, verlenen voor de tijd van 15 jaar continuatie van het octrooi tot het heffen van brandemmergeld, welk octrooi sedert 1715 is verlopen en waarvoor tot nu toe door regeringswisselingen werd verzuimd verlenging aan te vragen. Zegel zwaar beschadigd. Inv.nr. 187.
133 Vervallen.
134 Burgemeesters, vroedschappen en regeerders van Grootebroek hebben een request ingediend bij de Staten van Holland en West-Friesland, inhoudende, dat hertog Philips van Bourgondië op 4 augustus 1449 octrooi heeft verleend om ten behoeve van de aanleg van de Broeker haven zogenaamd sluisgeld te heffen, hetwelk tegenwoordig behalve aan het onderhoud van de haven, de vijf bruggen aldaar, de zeesluis en de binnenkolk, bovendien wordt besteed aan het onderhoud van 400 roeden binnenkanaal, 500 roeden straatweg, het rad, het Oude Mannenhuis, de huizen van twee dienaars van de justitie, vier torens met hun uurwerken, vier brandspuiten, de tractementen van de secretaris, bode, burgemeestersdienaar, zeven schoolmeesters, vier vroedvrouwen, en vier klapperwachten; dat voorts in 1728 de zeesluis, die zwaar was beschadigd door de paalworm, voor 20.000 gulden is vernieuwd, welk bedrag gedeeltelijk wordt afgelost uit de inkomsten van het sluisgeld; dat ofschoon de.hoogte van de belasting zeer redelijk is een aantal inwoners deze weigert te betalen, zodat men verzoekt om de belasting zonodig bij parate executie te mogen invorderen. Voorts delen zij mee dat ze in 1600 en voor het laatst op 22 november 1708 octrooi hebben ontvangen om gedurende 15 jaar ten behoeve van het onderhoud van brandgereedschap en het herstel van brandschade, van de bewoners van elk huis zogenaamd emmergeld te heffen, welke belasting later evenals het sluisgeld ten dele aan bovengenoemde zaken is besteed. Aangezien in 1750 het weeshuis, 30 huizen en 4 schuren zijn verbrand, verzoekt men vernieuwing van dit octrooi. Men benadrukt dat het de enige belastingen zijn die de burgers worden opgelegd en samen nog geen 1500 gulden bedragen. De Staten staan op het request toe dat gedurende 15 jaar ten behoeve van voormelde zaken sluisgeld wordt geheven ten bedrage van resp. maximaal 30, 15 en 5 stuivers van resp. de vermogende, middelbaar vermogende en minvermogende burgers, en eveneens gedurende 15 jaar brandemmergeld
135 De Staten van Holland en West-Friesland, op het request van burgemeesters en regeerders der stede Grotebroek inhoudende dat de kerken, armen en het weeshuis aldaar zeer verarmd zijn, aangezien enerzijds hun inkomsten door de geringe opbrengst der produkten, veepest, en de hoge dijklasten als gevolg van de door paalwormen aangerichte schade zijn afgenomen, anderzijds het aantal te alimenteren behoeftigen is toegenomen, terwijl bovendien in 1752 het weeshuis is afgebrand, verlenen de stede Grotebroek ten behoeve van hun kerken, armen en weeshuis kwijtschelding van achterstallige ordinaris- en extra-ordinaris verpondingen ten bedrage van fl. 27.374:13:14, om in mindering te worden gebracht op de som welke zij tot en met 1751 schuldig zijn.
136 De Staten van Holland en West-Friesland, overwegende dat de vier gereformeerde gemeenten binnen de stede Grootebroek, namelijk te Grootebroek, Bovencarspel, Lutjebroek en Hoogcarspel in vroeger tijden hun kosten uit de inkomsten van de kerkelanden konden bestrijden, dat door de grote sterfte onder het rundvee de inkomsten zijn teruggelopen waardoor de onderhoudskosten aan kerken, pastorieën en schoolgebouwen niet meer kunnen worden opgebracht, dat zelfs de vacatures der predikanten vanwege de hoge beroepingskosten niet meer vervuld kunnen worden, gezien het advies van Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier, vergunnen aan de kerkmeesters der gereformeerde gemeenten om ten behoeve van de vier kerken bij de verkoping van alle onroerende goederen in de jurisdictie van Grootebroek boven de 40ste penning die het gemeneland geniet de 80ste penning te heffen.
137 De Staten van Holland en West-Friesland, op het verzoek van burgemeesters en regeerders van de stede Grootebroek, verlenen aan regenten van Grootebroek kwijtschelding tot fl. 94.937:9:14 op het oude kohier van verponding wegens afgebrande en gesloopte huizen, alsmede verkochte en geabandonneerde landen. Ook accorderen zij de afschrijving op het kohier van de landen van een bedrag van fl. 24:0:8 over 8 morgens en 300 roeden buitendijks land die door de zee zijn weggeslagen. Tevens mogen zij 38 morgens en 578 7/12 roeden land gelegen onder Grootebroek, aangeslagen in de ordinaris verponding voor fl. 231:18:2 overdragen aan de domeinen der Staten. De totale kwijtschelding aan de vier kwartieren Grootebroek, Bovencarspel, Lutjebroek en Hoogcarspel bedraagt een som van fl. 219.814:16:14.
138 De Staten van Holland en West-Friesland, op het verzoek van burgemeesters en regeerders van de stede Grootebroek, verlenen aan regenten van Lutjebroek kwijtschelding tot fl. 50.977:11:6 op het oude kohier van verponding wegens afgebrande en gesloopte huizen, alsmede verkochte en geabandonneerde landen. Tevens mogen zij 17 morgens en 487 1/4 roeden land gelegen onder Lutjebroek, aangeslagen in de ordinaris verponding voor fl. 119:1:8 overdragen aan de domeinen der Staten. De totale kwijtschelding aan de vier kwartieren Grootebroek, Bovencarspel, Lutjebroek en Hoogcarspel bedraagt een som van fl. 219.814:16:14.
Zegel grotendeels afgevallen. Inv.nr. 282.
139 Vervallen.
140 Pieter Mol en Cornelis Bosch, schepenen van Grootebroek, verklaren dat Geertje Pieters, weduwe van Gerrit Albertsz. voor fl. 220 aan de burgemeesters en regenten van Lutjebroek en Hoogcarspel heeft verkocht een huis en erf, groot 75 roeden, gelegen aan de noordzijde van de straat te Lutjehoogkarspel, belend ten oosten de erven Stuurman en ten westen Aris Jansz. Het zegel van Mol licht beschadigd; het andere is afgevallen. Inv.nr. 834.
141 Dirk Koning en Jan van Regteren, schepenen van Grootebroek, verklaren dat Jacob Willemsz. Schipper te Lutjebroek verkocht heeft aan burgemeesters en regenten aldaar een dwarskamer en erf, groot 30 roeden, staande en gelegen aan de zuidzijde van de straat te Lutjebroek, belend ten oosten Pieter Claasz. en ten westen de weduwe van Meindert Timmerman.
Met 2 zegels; dat van Van Regteren half afgevallen. Inv.nr. 835.
142 Jan Ham en Gerrit Ruyter, schepenen van Grootebroek, verklaren dat Cornelis Jansz. Groot te Zuydscharwoude voor de ene helft, en Jan Koster en Claas Groen als voogden over Griet Jans, dochter van Jan Groot en Cornelisje Jacobs, voor de andere helft, voor fl. 5.350 verkocht hebben aan Pieter Kok, burgemeester van Grootebroek, een stuk land gelegen aan de zuidzijde van het Evendeel te Lutjehoogkarspel, groot 3 morgens en 350 roeden, belend ten westen Claas Herksz. en ten oosten Arien Koomen, onder beding dat het de bulloper gedurende de rijtijd van de koebeesten is toegestaan met zijn bul over dit land te gaan, mits daarvoor betalende jaarlijks 5 gulden.
Beide zegels grotendeels afgevallen. Inv.nr. 939.
143 De Staten van Holland en West-Friesland verlenen voor de tijd van 15 jaar continuatie van het octrooi van 15 juli 1751 (regest 134).
Inv.nr. 190.
144 Vervallen.
145 Het Gedeputeerd Bestuur van Holland, bij absentie representerende het Departementaal Bestuur van Holland, verleent voor de tijd van 15 jaar continuatie van het octrooi van 29 november 1787 (regest 143).
Ongezegeld. Inv.nr. 191.
146 Het Departementaal Bestuur van Holland, op het request van het bestuur van de stede Grootebroek, inhoudende een voorstel tot verbetering van de financiële positie, aangezien de stedelijke uitgaven de inkomsten ver te boven gaan door prijsstijgingen van het materiaal dat voor het onderhoud van openbare voorzieningen benodigd is, door stijging van de rentevoet, en door het sedert 1795 ontberen van de broodaccijns, staat toe, dat het stadsbestuur gedurende 3 jaar jaarlijks een additionele stuiver van elk pond heft op de volgende l andsmiddel en: personeel, dienstbodengeld, paarden- en plaisiergeld, runderen, meubilair, het kleinzegel op de patenten, en het kleinzegel op de in openbare verkoping verkochte roerende- en onroerende goederen, alsmede een halve stuiver van elk pond op de landsimposten, op de verponding en op het recht van de waag.
Zegel licht beschadigd. Inv.nr. 203.
147 Jacop Sijmsz en Claes Jacopsz alias Claes Ellertsz, schepenen van Westewoude, verklaren dat Willem Pietersz alias Willem Weell, wonende op de Oudijck, met het bestuur van de stede Grootebroeck is overeengekomen om op zijn kosten een overhaal ("wynddels") te plaatsen bij de bestaande overtoom tussen Enchuysen en Hoern zodanig, dat men daar gemakkelijk met een wagen met hooi voorbij kan rijden. Het onderhoud van de overhaal zal zijn voor rekening van hem zelf resp. van zijn nakomelingen. Voor het overwinden van elke schuit mag hij bij dag een oortje en 's nachts een halve stuiver vragen. Wie echter zelf zijn schuit overhaalt, zonder gebruik te maken van de overhaal, is niets verschuldigd. Willem Pieters verklaart accoord te gaan met de bepaling dat indien de burgemeesters van minstens twee van de drie steden Enchuysen, Hoern en Grootebroeck van mening zijn dat de bediening van de overhaal niet conform de bepalingen van de onderhavige overeenkomst geschiedt, dan wel dat zij zich anderszins door de overhaal benadeeld voelen, zij het recht hebben deze op zijn kosten of die van zijn nakomelingen te laten afbreken. Met twee afhangende en doorgestoken zegels.
Inv.nr. 2409.
148 Burgemeesters, schepenen en raden van Enchuysen verklaren, ter oplossing van een geschil terzake met Grootebroeck en Westewoude, dat de molens staande aan de noordzijde van de stad water zullen lozen door de haven. De kosten van bemaling en het onderhoud van de oude molenkolk zullen voor rekening van de watering Het Grooteslach zijn. De aanleg en het onderhoud van een nieuwe molendijk, kolk en gracht tot aan de meest zuidelijk gelegen molen, alsmede van de bouw van een nieuwe sluis in de haven, zullen voor rekening van Enchuysen zijn. Het Grooteslach zal eenmalig de aanlegkosten van een sluis bij de drie molens betalen. Voorts wordt vastgelegd dat de molens alleen in bedrijf zullen zijn als ook de andere molens malen, dat Enchuysen geen verlaatsluis (=schutsluis) in de nieuwe kadijk zal leggen, en dat er geen schuiten in de molenkolk zullen worden gelegd. Bij overtreding van deze bepalingen hebben de waarschappen van het Grooteslach het recht om de voornoemde molens af te breken en elders weer op te bouwen.
Het zegel ontbreekt.
Inv.nr. 2410.
149 De Staten van Holland en Westfriesland, overwegende dat regenten van de stede Grootebroek hen in 1752 om kwijtschelding hebben verzocht van een deel van de verschuldigde verponding, dat Gecommitteerde Raden daarop hebben geëist dat zij de achterstallige belasting zouden onderscheiden in inbaar en oninbaar, dat regenten van de stede wegens het niet betalen van de inbaar geachte posten tweemaal zijn gegijzeld hetgeen des te treuriger was omdat dat gebeurde in een periode van grote rundersterfte waardoor de eigenaars van grasland sterk verarmden, dat regenten van Bovenkarspel onder overlegging van specifieke lijsten van "kwade posten" en geabandonneerde landen hebben verzocht deze "kwade posten" te mogen afschrijven, de geabandonneerde landen aan Domeinen te mogen overdragen en het totaalbedrag van het kohier te mogen verlagen met het bedrag waarvoor inmiddels verloren gegane binnen- en buitendijks gelegen landen werden aangeslagen, staan toe dat regenten 75 morgen en 307 3/4 roeden in de banne Bovenkarspel gelegen land overdragen aan Domeinen, en schelden hen een bedrag van fl. 49.577-3-2 kwijt wegens verbrande of gesloopte huizen resp. geabandonneerde of verkochte landen, mits zij wel de heerlijke rechten betalen die op allerlei goederen drukken, tenzij zij binnen drie maanden aantonen hiertoe niet in staat te zijn.
Met het grootzegel van de Staten in rode was.
Inv.nr. 2452.
2.13.2. Lijst van burgemeesters en wethouders van 1811-1923
laatste wijziging 18-06-2025
2.560 beschreven archiefstukken
83 gedigitaliseerd
totaal 2.076 bestanden

Kenmerken

Datering:
1364-1949
Beschrijving:
Stede Grootebroek, Dorp Grootebroek, dorp Bovenkarspel, dorp Lutjebroek, gemeente Grootebroek, Burgerlijk Armbestuur Grootebroek, Levensmiddelenbedrijf Grootebroek, Werkloosheidscommissie Grootebroek, Woningbouwvereniging 'St. Jozef' , college van Landrijken van Grootebroek, Lutjebroek en Bovenkarpsel
Plaats:
Grootebroek
Soort archief:
Overheid
Omvang:
26815 mm
Licentie:
CC BY-SA 4.0 Creative Commons (CC BY-SA 4.0)
Openbaar:
Ja
Auteur:
W. Brieffies (1985, 1997)
Categorie:
laatste wijziging 18-06-2025
2.560 beschreven archiefstukken
83 gedigitaliseerd
totaal 2.076 bestanden