Hondsdolheid

Hondsdolheid, of rabiës, is een ernstige ziekte. Besmetting met het rabiësvirus ontstaat vaak door een beet van een besmet dier, zoals een hond, vos of een vleermuis. Onbehandeld leidt de ziekte vrijwel altijd tot de dood. Er zijn slechts een paar gevallen wereldwijd bekend van mensen die rabiës hebben overleefd zonder behandeling. De ziekte vergt wereldwijd nog altijd 40.000 tot 70.000 doden per jaar.

Geen schijn van kans?
Tegenwoordig is er een effectieve behandeling tegen hondsdolheid. Vroeger maakten geïnfecteerden eigenlijk geen schijn van kans. Uiteraard probeerde men wel de ziekte te behandelen. In het Oud Archief Enkhuizen is een stuk te vinden over de behandeling van hondsdolheid. Het recept tegen hondsdolheid is gevonden tussen brieven gericht aan Jan de Jongh de Jonge. Deze brieven komen uit het einde van de achttiende eeuw en het begin van de negentiende eeuw. Hoe of waarom dit recept tegen hondsdolheid hier tussen is gekomen, is niet bekend. In vijf stappen wordt uitgelegd wat moet gebeuren wanneer iemand wordt gebeten door een hondsdol dier.

Een vijf-stappen-plan tegen hondsdolheid
Stap 1: Eerst moet het slachtoffer ‘terstond versche aarde, zand, slijk of tabak, wat hij eerst kan krijgen, op de wond doen schudden’. Dit moest ervoor zorgen dat het gif in het speeksel uit de wond werd gezogen. Daarna moest de wond met water worden uitgewassen.
Stap 2: Vervolgens moest verwarmd bier-azijn worden vermengd met een half pond boter. Dit moest enige dagen op de wond. Indien de wond niet genas moest de wond worden bedekt met ‘loodwit-zalf overdekt met neurenburger plaaster’ (Loodwit was een kleurstof. Een ‘neurenburger plaaster’ was een special soort verband met loodpleister en kamfer).
Stap 3: Voor de inwendige verzorging moest de zieke drie of vier maal daags ‘3 lood bier-azijn met wat versche Boter’ tot zich nemen. Verder mocht er ‘water met wat azijn, Limonade, Bier, of water met een weinig Wijn’ voor de komende veertien dagen worden gedronken.
Stap 4: Wat betreft voedsel moest de zieke zich ‘zorgvuldig van Vleesch onthouden, en niets dan fruit, groenten en schelvruchten eten. Sterk bier, Wijn, en alle verhittende dranken moeten zorgvuldig vermijd worden’. Want ‘hevige gemoets aandoeningen kunnen oogebblikkelijk den dood veroorzaken’.
Stap 5: Een aderlating is mogelijk maar alleen bij ‘sterke volbloedige menschen’. Mocht een aderlating niet mogelijk zijn, dan was dat niet erg. Immers, er waren er velen ‘die niettemin zijn genezen geworden’. Het behandelen van de wond door ‘het uitsnijden, het branden der wonden en de Spaansche Vlieg-plaasters, zijn onnut’.

Waarschijnlijk werd deze behandeling toegepast wanneer men vermoedde dat iemand was gebeten door een hondsdol dier. Een beet van een gezond dier was immers veel minder levensbedreigend dan die van een hondsdol dier. Dat verklaart de geruststellende woorden van de auteur in de laatste stap wanneer hij opmerkt dat er velen niettemin genezen van een beet.