Vondst in Hoorns stadsarchief

Gegevens

Een paar weken geleden deed een oplettende bezoeker van onze studiezaal een fraaie ontdekking. Een boek uit de jaren 1543-1546, dat in het inventaris van het Hoornse stadsarchief al zo'n 100 jaar omschreven staat als "register van ontvang der betaalde pachten", bleek in werkelijkheid heel anders van inhoud.

Het bevat namelijk aantekeningen over allerlei rechtszaken die zich in die periode voor de stedelijke rechtbank van Hoorn afspeelden. De zaken kunnen over van alles gaan: onbetaalde rekeningen, voogdijzaken, ruzies tussen inwoners enzovoort. Niet alleen Hoorn komt erin voor, maar ook alle dorpen in het stedelijk rechtsgebied, van Oudendijk tot Zwaag, van Wognum tot Hauwert.

Bijzonder is ook dat de namen van de schepenen van een bepaald jaar telkens maar één keer worden vermeld. Bij iedere naam staat dan een letter. De letters worden de rest van het jaar gebruikt om aan te geven welke schepenen bij een zitting aanwezig waren.

"Dat nyeuwe gerecht a[nn]o xlvi [= 1546]", met daaronder de namen van de zeven schepenen van dat jaar. Daaronder de behandeling op 5 mei van een geschil tussen twee inwoners uit Beets over twee jaar onbetaalde huur.

Als het register honderd jaar geleden op zijn juiste waarde was geschat, was het ongetwijfeld niet in het stadsarchief opgenomen, maar in het oud-rechterlijk archief van Hoorn. Daarin zitten namelijk alle andere archiefbescheiden van juridische aard. Overigens is het onderscheid tussen stadsarchief en oud-rechterlijk archief ooit wel gemaakt, maar eigenlijk nogal kunstmatig. Wie weet, zullen beide archieven ooit nog eens in onderlinge samenhang in een nieuwe archiefinventaris worden opgenomen.

Op 30 juni 1546 zijn de schepenen A, B, C, D, E en F aanwezig en worden zaken behandeld van inwoners van Medemblik, Hoorn, Berkhout en Hauwert.