West-Friese slaven
Vele West-Friezen waren actief in de zeevaart in de zeventiende en achttiende eeuw. Er werd onder andere handel gevoerd met de landen Middellandse Zee. Zeelieden liepen het gevaar om in handen van kapers te vallen. De kapers kwamen uit Noord-Afrikaanse landen en werden ook wel Turkse zeerovers genoemd. De kapiteins van kaapschepen veroverde alleen die schepen die niet onder een bevriende vlag voeren. De lading werd buit gemaakt en de opvarenden werden tot slaaf gemaakt. Een aantal West-Friezen trof dit lot.
De slaven konden worden vrijgekocht voor een flinke som geld. Maar de families van de slaven waren vaak niet vermogend genoeg. Er waren verschillende manieren om het bedrag toch bij elkaar te krijgen. Eén van deze manieren was het organiseren van een collecte. In een brief werd gevraagd om geld te schenken. In een van deze zogenaamde collectebrieven, die is opgenomen in het Oud Notarieel archief lezen we:
‘Versoecken wij derhalven (…) aen allen steden, plaetsen ende andere particuliere persoonen hiertoe v[er]socht, dattet hare goede geliefte sij een milde ende rijcke aelmisse daertoe te willen geven ende mededeelen, teneynde den voors[chreven] gevangen uyt sijne langduyrige slavernije sal mogen geraecken'
Een collectebrief uit Wervershoof voor het vrijkopen van Jan Jacobz Verwer, 20 september 1727 (Westfries Archief, ongeinventariseerd archief Stede Sijbekarspel, voorlopig nummer 30)
Een collectebrief uit Lamberschaag voor het vrijkopen van Jan van der Wolf, 11 mei 1722 (Westfries Archief, ongeinventariseerd archief Stede Sijbekarspel, voorlopig nummer 28)
In de brief werd vaak ook verteld in welke vreselijke omstandigheden de slaven zich bevonden:
‘sijnde d'selve sijne slavernije ende ellende soodanich, dat alle christeneharten haer daerover moeten ontfermen (…) ende oock velen veelbekent is, de barbarische ende onmenschelijcke wreetheden der Turcken ende godloose menschen, die de christengevangenen onder denselven hebben te lijden.'
Het schenken van geld voor het vrijkopen van een slaaf werd als een christenplicht gezien. Naast het organiseren van een collecte waren er ook nog andere manieren om geld in te zamelen. Bent u benieuwd naar verschillende verhalen van West-Friese slaven en de manieren waarop de familie hen probeerde vrij te kopen? Klik dan hier.
