Zie ook: 0189/216, 217, 219, 225.
Betreft aanval op walvisvaarders bij Texel door (Franse!) kapers.

Op verzoek van de armenvoogden van De Rijp, Schermer, Avenhorn en Petten attesteren Elbert Jacobsz, wonende op Zwaagdijk (zie: Jakobs, Albert), Otte Otsz te Scharwoude (zie: Ottes, Otto), beiden harpoeniers, en Ot Dircksz te Avenhorn (zie: Dirks, Otto), bootsgezel, oud omtrent 21 jaar, die allen gevaren hebben op het schip De Ham uit Enkhuizen (= De Vergulde Ham!, zie: 0189/216), waarvan Claas Cornelisz Buy van Avenhorn commandeur was (zie: Buy, Klaas Kornelisz).
Zij verklaarden ‘bij ware chriystelijcke [sic] woorden in plaatse van eede’, ‘hoe waar is ende sij deposanten wel weten, dat sij met 't voorsz[eyde] schip De Ham als admiraal, Reyer Jansz van Petten vys-admiraal’ (zie: Petten, v., Reier Jans), ‘De Pop van Schermer, schoudt-bij-nacht’ (zie: Pop, (de), Kornelis Kornelisz), ‘ende Maarten Claasz uyt De Rijp’ (zie: Bakker!, Maarten Klaasz) ‘in comp[agnie] sijn gecomen voor Texel, wesende den 11e septemb[er] laastleden, als wanneer haar twee vijandtlijcke kapers hebben opgedaan, sijnde gerangeert als volght, te weten De Pop de voorste, daaraen volghde Reyer van Petten, doen Maarten Claasz, hebbende den admiraal de achterhoede, welcke voorsz[eyde] kapers omtrynt drie à vier glasen tegen den admiraal geslagen hebbende, sijn de vys-admiraal, schoudt-bij-nacht en Maarten Claasz niet bij haar gebleven, sonder nochtans eenige de minste hulpe aen den admiraal, ofte tegenweer aen de vijandt te doen, is de voorsz[eyde] command[eu]r van 't schip De Ham met een kapmes in de handt nae vooren toe comen springen, roepende tegens De Pot [sic, bedoeld is: De Pop], Reyer ende Maarten Claasz: “Sult gij mij nu verlaten? Hadt ick u hier, gij schelmen, ick hackte u aen hutspot”. Ende meer andere diergelijcke woorden in substantie.

(En was de stuerman van den admiraal doen al gequetst, en verbonden bovencomende is hem gelast uyt de weegh te gaan, en is alsdoen in de hut geloopen.)
En een corten tijt daarnae is de command[eu]r van den admiraal dootgescho[ten], ende alsdoen weyden beyde vlaggen noch soowel van achteren als van boven, dit noch soo een glas of anderhalff continuerende is de achterste vlagh afgeschooten van den admiraal, en een wegingh [sic, bedoeld is misschien: wenigh] daarnae hebben De Pop van Schermer, Reyer van Petten ende Maarten Claasz haar bonets aengeregen en sijn soo gaan loopen, sonder iets tot ontset van haren admiraal te doen, en alsoo verlaten sijnde hebben sij deposanten noch omtrynt twee glaasen tegen den vijandt geslagen eer sij deposanten het schip De Ham aen den vijandt hebben overgegeven, soodat noch Reyer Jansz, vys-admirael, Corn[elis] Corn[elisz} Pop, schoudt-bij-nacht, noch Maarten Claasz, haar gedurende de geheele rescontre de minste hulp tot ontset niet hebben gedaan, maar haar altoos voor den admiraal hebben gehouden, soodat de bootsgesellen van den admiraal een stuck nae vooren brach[ten] – als daarover onvernoeght sijnde, sij soo lagen te pannekoecken – haar van achteren een koegel te schencken, 't welck van de voorsz[eyde] harponiers ende andere officiers is v[er]hindert geworden.

Allegeren zij deposanten voor redenen van wetenschap, dat sij gedurende de voorsz[eyde] rescontre van 't begin tot den eynde toe boven hebben geweest, en in voegen vorengeschiet te sijn, alsoo sij 't selve met haar oogen hebben gesien. Presenteren 't selve des noodt ende versocht sijnde breeder te affirmeren, versoeckende hiervan acte.
Aldus gedaan te Avenhorn, ten huyse van Gootjen Claasz, ter presentie van Mieus Gersz ende Govert Jansz, beyde woonende tot tot [sic] Avenhorn, getuygen hiertoe versocht, ten dato als boven.’
(Zie: Winders!, Gootje Klaasz; Gerrits, Muus, en: Jans, Govert.)
P.S. 1: Een glas is gelijk aan een halfuur. (Zandlopers aan boord van schepen moesten elk halfuur gekeerd worden).
P.S. 2: Een bonnet was een soort extra zeil (mooiweerslap) om bij lichte wind boven het grootzeil te zetten. Het werd met name gebruikt bij een spriettuig. Als er gereefd moest worden, werd de bonnet afgenomen. Bij vierkantgetuigde schepen werden om dezelfde reden zeilen aan de zijkant bijgezet. De zeilvoering met deze lijzeilen noemde men dan ‘de melkmeid’ naar het wijd openstaande mutsje (bonnet) van de melkmeiden. (bron: vaartips.nl)

Zie ook: 0189/216, 217, 218, 219.
Betreft aanval op walvisvaarders bij Texel door Franse kapers.

Op verzoek van de armenvoogden van De Rijp, Schermer, Avenhorn en Petten attesteren Pieter Dircksz, oud omtrent 32 jaar (zie: Dirks, Pieter), Gert Jansz, oud omtrent 23 jaar (zie: Jans, Gerrit), bootsgezellen, en Claas Cornelisz, koksmaat, oud omtrent 18 jaar (zie: Kornelisz, Klaas), allen wonende te Ursem.
Zij ‘verclaarden onder presentatie van eede, hebben getuyght en[de] v[er]claart sulcks sij doen bij desen, als dat sij getuygen alle in den v[er]leden jare 1674 varende in qualyteyt voorsz[eyt] op 't schip De Vergulden Ham van Enckhuysen, daar commandeur op was Claas Corn[elisz] Buy van Avenhorn’ (zie: Buy, Klaas Kornelisz), ‘in compagnie van Reyer Jansz van Petten, sijnde vice-admiraal’ (zie: Petten, v., Reier Jans), ‘Corn[elis] Corn[elisz] Pop van Schermer, zijnde schoudt-bij-nacht’ (zie: Pop, (de), Kornelis Kornelisz), ‘ende Maarten Claasz Backer uyt De Rijp’ (zie: Bakker, Maarten Klaasz), ‘doch de voorn[oemde] Claas Corn[elisz] Buy admiraal, op den XI.e septemb[er] des voorsz[eyde] jaars, in 't voorn[oemde] comp[ag]nye gecomen zijnde voor Texel, door doo [sic] twee Fransche ofte viantlijcke kapers zijn opgedaan, hebbende De Pop de avant-garde en werdende gevolght van Reyer Jansz, die gevolgt wierde van Maarten Claasz, de voorsz[eyde] haren command[eu]r Buy, admiraal, hebbende de achterhoede, werdende de admiraal alleen door beyde de voorsz[eyde] viantlijcke kapers aengetast en[de] bevochten, ende daartegen v[er]scheyden glaasen selfs oock naar den doot van haren command[eu]r slaaghs sijnde, sonder dat gedurende 't gevecht haar eenige assistentie ofte hulpea ter werelt door de drie andere voorn[oemde] hare compagjons wierde gedaan, maar dat deselve altesamen troulooslyck – alles bijsetten wat goedt conde doen – de voorsz[eyde] haren admiraal Buy hebben v[er]laten, ende nae binnen sonder naer denselven om te sien zijn geloopen.

Allegerende sij getuygen voor redenen van wetenschap, dat sij gesamentlijck al 't geene bij haar hiervooren is verclaart, selfs in parsoon hebben gesien ende bijgewoont, selfs oock wanneer haar voorn[oemde] schip De Ham door de twe viandtlijcke kapers wierde verovert, en sij Gerrit Jans[en] ende Claas Corn[elisz] in de voorsz[eyde] [rescontre] elck een arm hebben v[er]loren.
Aldus gedaan en[de] gepasseert tot Ursem, ten huyse van Claas Pietersz, ter presentie van Jan Pietersz ende Thijs Pieters, geburen aldaar, getuygen van geloove hiertoe v[er]socht.’
(Zie: Pieters, Klaas; Pieters, Jan, en: Pieters, Tijs.)
P.S.: Een glas is gelijk aan een halfuur. (Zandlopers aan boord van schepen moesten elk halfuur gekeerd worden).