Toelichting zoeken

U doorzoekt hier de complete collectie van het Westfries Archief.
Klik op de info-knop boven de zoekbalk voor tips bij het zoeken. 

Voor bouw- en hinderwetvergunningen hebben we een speciale zoekpagina.

Wilt u de originele stukken raadplegen die u heeft gevonden? Vraag het stuk dan aan via de knop Aanvragen en kom langs tijdens onze openingstijden. Meer uitleg over het aanvragen van stukken vindt u hier.

Uw zoekacties: Kaart van het gebied waarin gelegen de Houterpolder, de Oost...

Beeldbank

beacon
1  records
 
 
Erfgoedstuk
Foto
4e29 Kaart van het gebied waarin gelegen de Houterpolder, de Oosterpolder en gedeelten van de polders Het Grootslag, Venhuizen-Hem, Wijdenes-Oosterleek en Schellinkhout, 1650-1651?
Datering:
1994
Signatuur:
4e29
Beschrijving:
Het poldergebied tussen Hoorn en Enkhuizen, waarbij de nadruk ligt op waterstaatkundige topografie (wegen, wateringen en watermolens). Langs de dorpswegen staande huizen zijn schetsmatig weergegeven. Opvallend is daarbij het verschil in weergave tussen de lintbebouwing van Bovenkarspel, Grootebroek en Lutjebroek en die van andere dorpen. Dit onderscheid is waarschijnlijk terug te voeren op de uitzonderlijk grote bebouwingsdichtheid van de drie oostelijke Streekdorpen. Dorpskerken zijn als sjabloon getekend.
Uit paleografische overwegingen, maar vooral ook gezien het feit dat van diverse topografische objekten het bouwjaar bekend is, is de veronderstelling gerechtvaardigd dat de kaart omstreeks 1650 is getekend. Na vergelijking met wèl gedateerde en als betrouwbaar bekend staande zeventiende eeuwse kaarten kan bovendien worden geconcludeerd dat de inhoudelijke betrouwbaarheid van de kaart groot is.

Dateerbare topografie:
1609-1610:
Bouw meelmolen Schellinkhout.

1616:
Het aantal watermolens van het Grootslag aan de Zuiderdijk nabij Broekerhaven komt van vier op vijf (zie: Noordeloos en Morsink, p. 89).

1630:
Beschrijving2:
De Staten van Holland staan op 20 september 1630 toe dat tussen Hoogkarspel en De Hout worden aangelegd een 'wagenwech' van Hoogkarspel tot aan de Wijzend, en van daar af verder een voetpad tot aan De Hout. Tot 1630 hadden de inwoners van De Hout geen 'bequame Notwech', zodat zij in 'ongelegen tijden van vriesen ende anders haer cooren nyet aen de molen brengen, nochte haer broot van de backers becommen, ende oick hare dooden nyet in de kercke daeronder sij behoorden ter begraeffenisse brengen conden, alsmede nyet de kercke frequenteren, ende sulcx daerdoer den dienst Godts missen moesten, connende mede in tijt van noot mits de voors. onbequaemheyt van de wech van geen vroevrouwe, chirurgijn nochte medecijn voorsien werden.' Zelfs 's zomers konden de vruchten slechts met veel moeite en kosten van het land worden gehaald (zie dorpsarchief Hoogkarspel in: Archief stede Grootebroek, inv.nr. 894). De nieuwe 'wagenweg' is vermoedelijk kort hierna gemaakt. Over het 'Houter voetpadt' wordt echter door de 'gemeene inwoonderen van den Houte' in september 1639 een zaak aangespannen voor Gecommitteerde Raden te Hoorn, waaruit blijkt dat het voetpad nog altijd niet is aangelegd.

1630:
Het aantal meelmolens (Bovenkarspel, Grootebroek, Hoogkarspel, Binnenwijzend, Oosterblokker, Venhuizen, Hem en Schellinkhout) komt exact overeen met het redres van de verponding van 1630. In 1630 wordt echter voor Bovenkarspel slechts één houtzaagmolen genoemd. Uit literatuur is bekend dat er later twee houtzaagmolens waren, beide staande te Broekerhaven. Op de kaart zijn te Broekerhaven inderdaad twee molens getekend, zodat de tweede houtzaagmolen aldaar kort na 1630 zal zijn gebouwd.

1633:
Beschrijving3:
De drie schutdeuren en de overtoom op de bannegrens van Binnenwijzend en Hoogkarspel (tevens de grens van de hoge en lage landen van de Houterpolder) zijn gemaakt ingevolge een akkoord van oktober 1633 (zie oud-archief Westwoud, Van Es 141). Voor de exacte plaats van de schutdeuren zie: De zeeweringen en waterschappen... / G. de Vries Az. - 1864. - pp. 405.

1638:
Het getekende aantal watermolens van de polder Het Grootslag (vijf), de Houterpolder (drie bij de Wijzend en twee bij de Venhuizer Buurt) en de polder Venhuizen en Hem (twee bij de Venhuizer buurt en drie een eind ten zuiden daarvan) komt exact overeen met de weergave van Pieter van der Meersche in 1638. Deze tekende in genoemd jaar zijn kaart van de Westfriese Omringdijk in het kader van het Groot Proces. Bij Dou (1661-1680) is het aantal molens van de Houterpolder en de polder Venhuizen en Hem nog altijd ongewijzigd. Op de kaart van Dou zijn de vijf watermolens van het Grootslag aan de Zuiderdijk vergeten. Op de kaart van Drechterland door Govert Oostwoud (1723) zijn deze vijf molens wel te zien. Blijkens deze kaart zijn zowel de twee molens even ten noorden van de Venhuizer Buurt (Houterpolder) als de twee even ten zuiden van de Venhuizer Buurt (polder Venhuizen en Hem) in 1723 inmiddels verdwenen. Laatstgenoemde twee molens zijn mogelijk afgebroken in 1710 (zie: Tussen Hondehemel en Munnikay / Piet Boon. - Andijk, 1986. - p. 58). De verdwijning van de twee zuidelijkste watermolens van de Houterpolder kondigt zich mogelijk al in 1659 aan. Zie hiervoor een 'Deductie' uit dat jaar in: Oud-archief Westwoud, Van Es 141.

1639:
Beschrijving4:
De 'gemeene inwoonderen van den Houte' spannen begin september 1639 voor Gecommitteerde Raden te Hoorn een proces aan tegen burgemeester en regeerders van Hoogkarspel. Zij eisen dat 'het verzochte voetpadt' (= het 'Houter voetpadt'), tot de aanleg waarvan al in 1630 werd besloten, nu eindelijk zal worden gemaakt (zie dorpsarchief Hoogkarspel in: Archief stede Grootebroek, inv.nr. 487).
Locatie:
Westfriesland (ambacht Drechterland / Houterpolder)
Datum productie:
1994
Datering:
1650-1651?
Uiterlijke vorm:
1 proceskaart(?)
Techniek:
foto, glanzend
Formaat:
ca. 18x58 cm
Schaal:
ca. 1:35.000
Vervaardiger:
Onbekend
Auteursrechtelijk beschermd:
Ja
Plaats van uitgave:
's-Gravenhage
Trefwoorden:
 
 
 
chat loading...