Ursem 1817-1978

Gegevens

Bestuur en grondgebied
De gemeentelijke herindelingen van 1812 en 1817 hadden voor Ursem geen gevolgen. Tot de gemeente behoorden Ursem, Rustenburg, een deel van de polder Mijzen en een deel van de Schermer.
Ursem was sinds de achttiende eeuw een heerlijkheid en dus was een deel van het publiekrechtelijk gezag in bezit van een particuliere ambachtsheer. Uiteindelijk werd de invloed van ambachtsheren in 1814 beperkt tot een recht van voordracht van leden van de gemeenteraad. In eerste instantie waren op plattelandsgemeenten respectievelijk het "Reglement van bestuur voor het platteland der Provincie Holland" (1816) en het "Reglement op het bestuur ten platten lande in de Provincie Holland" (1825) van toepassing. De Grondwet van 1848, in 1851 gevolgd door de Gemeentewet, maakte een einde aan het onderscheid tussen steden, heerlijkheden, districten en dorpen. De nieuwe staatsinrichting kende alleen nog gemeenten. Het heerlijke recht van voordracht werd, zonder vergoeding voor de eigenaren, afgeschaft.
De gemeente Ursem ging in 1979 samen met de gemeenten Berkhout, Avenhorn en Oudendijk op in de nieuwe gemeente Wester-Koggenland. Het Ursemmer deel van de Schermer werd toen bij de gemeente Schermer gevoegd.

Bronnen

• archief gemeente Ursem (1812-1978)
• notariële archieven van omliggende plaatsen

Burgerlijke stand
Akten van geboorte, huwelijk en overlijden zijn bewaard gebleven uit de gehele periode. Ze worden overgebracht naar het Westfries Archief zodra de wettelijke termijn is verstreken. Voor geboorteakten is dat 100 jaar, voor huwelijksakten 75 jaar en voor overlijdensakten 50 jaar.
Raadpleeg het overzicht voor de akten van de burgerlijke stand die in de studiezaal beschikbaar zijn. 

Volkstellings- en bevolkingsregisters
In de eerste helft van de negentiende eeuw bestond er reeds provinciale regelgeving voor het bijhouden van een bevolkingsadministratie. In 1849 volgde wetgeving vanuit het Rijk. De bevolkingsadministratie van Ursem begint in 1861 en loopt tot aan de invoering van het systeem met persoonskaarten in 1939. Van Ursem zijn geen volkstellingsregisters bewaard gebleven. 

Kadastrale registers
In 1832 werd het kadaster ingevoerd. Van de gemeente Ursem zijn geen kadastrale leggers bewaard gebleven.

Hinderwet- en bouwvergunningen
Voor onderzoek naar huizen en bedrijven zijn gemeentelijke archieven van belang. Ze bevatten vaak hinderwetvergunningen (verleend ingevolge de Hinderwet, 1875-1993) of bouwvergunningen (verleend ingevolge plaatselijke verordening op het bouw- en woningtoezicht). In het archief van de gemeente Ursem zijn hinderwetvergunningen bewaard gebleven over de periode 1890-1931. Bouwvergunningen zijn er van 1908-1931.

Kerkelijke archieven

• parochies Ursem
• hervormde gemeente Ursem

Waterstaatkundige indeling
Ursem viel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder het Geestmerambacht.
Voor de afwatering viel de gemeente grotendeels onder de polder Ursem, deels onder het heemraadschap Mijzen en deels onder de Schermer. De polder Ursem kreeg in de negentiende eeuw een eigen bestuur, los van het dorpsbestuur, en ging in 1976 op in het waterschap Westfriesland. 

Beschikbare archieven van genoemde waterschappen:

• ambacht van West-Friesland genaamd Geestmerambacht (Regionaal Archief Alkmaar)
• polder Ursem (1857-1975)
• heemraadschap Mijzen (Regionaal Archief Alkmaar)

Venhuizen 1817-1978

Gegevens

Bestuur en grondgebied
De gemeente Venhuizen is per 1 augustus 1970 ontstaan door samenvoeging van de gemeenten Schellinkhout, Wijdenes en Venhuizen.
In eerste instantie waren op plattelandsgemeenten respectievelijk het "Reglement van bestuur voor het platteland der Provincie Holland" (1816) en het "Reglement op het bestuur ten platten lande in de Provincie Holland" (1825) van toepassing. De Grondwet van 1848, in 1851 gevolgd door de Gemeentewet, maakte een einde aan het onderscheid tussen steden, heerlijkheden, districten en dorpen. De nieuwe staatsinrichting kende alleen nog gemeenten.
De gemeente Venhuizen ging in 2006 op in de nieuwe fusiegemeente Drechterland. 

Bronnen

• gemeente Schellinkhout (1812-1970)
• gemeente Venhuizen (1812-1970)
• gemeente Wijdenes (1817-1970)
• notarissen in de nabije omgeving

Burgerlijke stand
Akten van geboorte, huwelijk en overlijden zijn bewaard gebleven uit de gehele periode. Ze worden overgebracht naar het Westfries Archief zodra de wettelijke termijn is verstreken. Voor geboorteakten is dat 100 jaar, voor huwelijksakten 75 jaar en voor overlijdensakten 50 jaar.
Raadpleeg het overzicht voor de akten van de burgerlijke stand die in de studiezaal beschikbaar zijn. 

Volkstellings- en bevolkingsregisters
In de eerste helft van de negentiende eeuw bestond er reeds provinciale regelgeving voor het bijhouden van een bevolkingsadministratie. In 1849 volgde wetgeving vanuit het Rijk.
De bevolkingsadministratie van de gemeente Schellinkhout begint in 1850 en loopt tot aan de invoering van het systeem met persoonskaarten in 1933. Schellinkhout was proefgemeente voor de landelijke invoering van dit systeem.
De bevolkingsadministratie van de gemeente Venhuizen begint in 1850 en loopt, behoudens een hiaat in de periode 1861-1880, tot aan de invoering van het systeem met persoonskaarten in 1939.
De bevolkingsadministratie van de gemeente Wijdenes begint in de periode 1821-1837, begint dan opnieuw in 1850 en loopt tot aan de invoering van het systeem met persoonskaarten in 1939.
Van Schellinkhout zijn volkstellingsregisters bewaard gebleven uit de jaren 1830, 1840 en 1849, van Wijdenes uit 1850 en van Venhuizen geen.

Kadastrale registers
In 1832 werd het kadaster ingevoerd. Van Wijdenes zijn kadastrale leggers bewaard gebleven van de jaren 1832-1970, van Schellinkhout en Venhuizen van zijn kadastrale leggers bewaard gebleven vanaf omstreeks 1875.

Hinderwet- en bouwvergunningen
Voor onderzoek naar huizen en bedrijven zijn gemeentelijke archieven van belang. Ze bevatten vaak hinderwetvergunningen (verleend ingevolge de Hinderwet, 1875-1993) of bouwvergunningen (verleend ingevolge plaatselijke verordening op het bouw- en woningtoezicht).
In het archief van de gemeente Venhuizen zijn slechts weinig stukken betreffende hinderwetvergunningen bewaard gebleven (uit 1901, 1917 en 1918), bouwvergunningen zijn er vanaf 1905. 

Kerkelijke archieven

• hervormde gemeente Schellinkhout
• hervormde gemeente Venhuizen
• hervormde gemeente Hem
• hervormde gemeente Wijdenes
• hervormde gemeente Oosterleek
• statie/parochie Hem en Venhuizen (vanaf 1858, met een beperkte hoeveelheid stukken van voor die tijd)

Archieven van waterschappen
Schellinkhout, Venhuizen en Wijdenes vielen voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder het ambacht Drechterland.
Voor de afwatering behoorde het noordelijk gedeelte van de banne Venhuizen (de “noorderban”) behoorde tot de Houterpolder, het zuidelijk gedeelte behoorde samen met de banne Hem en een klein deel van Oosterleek tot de polder Hem en Venhuizen. Schellinkhout vormde een zelfstandige polder. De buiten de Westfriese Omringdijk gelegen polder Binnen- en Buiten-Uiterdijk lag ook in de gemeente Schellinkhout. Ook Wijdenes en Oosterleek vormden een zelfstandige polder, al behoorde een klein deel van Oosterleek tot de polder Hem en Venhuizen.
Na samenvoeging van de bemaling van de polders Hem-Venhuizen en Wijdenes-Oosterleek werden beide polders in 1919 verenigd tot polder De Drieban. De bemaling van de Houterpolder, waartoe de “noorderban” van Venhuizen behoorde, werd in 1924 overgenomen door polder Het Grootslag. De Houterpolder werd vervolgens met ingang van 1927 opgeheven.
Voor zover niet al eerder waren opgeheven, zijn de genoemde polders in 1973 opgegaan in het Waterschap Westfriesland.

Het plaatselijk polderbestuur, dat voornamelijk was belast met het onderhoud van enkele wegen en innen van de omslagen (waterschapsbelastingen) voor polders en waterschappen, werd tot en met 1858 uitgeoefend door het gemeentebestuur. Voor deze taak werden in 1859 gereglementeerde besturen ingesteld: de banne Venhuizen, de banne Hem, de banne of polder Schellinkhout en de banne of polder Wijdenes en Oosterleek. Vanwege de weinig omvangrijke taak van de bannen concludeerde het provinciaal bestuur uiteindelijk dat deze even goed verricht kon worden door de polders waarin de bannen waren gelegen. Op 6 juli 1948 besloten Provinciale Staten tot opheffing van de bannen in de Drechterland als gereglementeerde waterschappen.

Beschikbare archieven van genoemde waterschappen:

• ambacht van West-Friesland genaamd Drechterland (1572-1973)
• banne Hem (1859-1949)
• banne Venhuizen (1859-1948)
• polder Het Grootslag (1827-1973)
• banne of polder Schellinkhout, vanaf 1949 polder Schellinkhout (1858-1972)
• banne of polder Wijdenes en Oosterleek, vanaf 1919 banne Wijdenes en Oosterleek (1859-1949)
• Houterpolder (1860-1927)
• polder Venhuizen en Hem (1861-1919)
• polder Binnen- en Buiten-Uiterdijk (1873-1972)
• waterschap De Drieban (1919-1973)

Wervershoof 1817-1978

Gegevens

Bestuur en grondgebied
De gemeente Wervershoof is in 1817 ontstaan na opslitsing van de in 1812 gevormde gemeente Andijk, en had hetzelfde grondgebied als vóór 1812. Per 1 januari 1869 werd Hoog- en Laag-Zwaagdijk (tot dan gemeente Zwaag) aan de gemeente Wervershoof toegevoegd.
In eerste instantie waren op plattelandsgemeenten respectievelijk het "Reglement van bestuur voor het platteland der Provincie Holland" (1816) en het "Reglement op het bestuur ten platten lande in de Provincie Holland" (1825) van toepassing. De Grondwet van 1848, in 1851 gevolgd door de Gemeentewet, maakte een einde aan het onderscheid tussen steden, heerlijkheden, districten en dorpen. De nieuwe staatsinrichting kende alleen nog gemeenten.
De gemeente Wervershoof ging in 1979 op in een nieuwe fusiegemeente, eveneens Wervershoof genaamd. 

Bronnen

• gemeente Wervershoof (1817-1978)
• gemeente Zwaag (1812-1978)
• notariële archieven van omliggende plaatsen

Burgerlijke stand
Akten van geboorte, huwelijk en overlijden zijn bewaard gebleven uit de gehele periode. Ze worden overgebracht naar het Westfries Archief zodra de wettelijke termijn is verstreken. Voor geboorteakten is dat 100 jaar, voor huwelijksakten 75 jaar en voor overlijdensakten 50 jaar.
Raadpleeg het overzicht voor de akten van de burgerlijke stand die in de studiezaal beschikbaar zijn. 

Volkstellings- en bevolkingsregisters
In de eerste helft van de negentiende eeuw bestond er reeds provinciale regelgeving voor het bijhouden van een bevolkingsadministratie. In 1849 volgde wetgeving vanuit het Rijk.
De bevolkingsadministratie van Wervershoof begint in 1861 en loopt tot aan de invoering van het systeem met persoonskaarten in 1939.
Van de gemeente Zwaag (met Hoog- en Laag-Zwaagdijk) begint de bevolkingsadministratie in 1850.
Van Zwaag is een volkstellingsregister bewaard gebleven uit 1850, van Wervershoof geen. 

Kadastrale registers
In 1832 werd het kadaster ingevoerd. Van de gemeente Wervershoof zijn kadastrale leggers bewaard gebleven van de periode 1832-1970. Voor Hoog- en Laag-Zwaagdijk zie ook gemeente Zwaag. Van deze gemeente zijn de kadastrale leggers ook vanaf 1832 bewaard gebleven. 

Hinderwet- en bouwvergunningen
Voor onderzoek naar huizen en bedrijven zijn gemeentelijke archieven van belang. Ze bevatten vaak hinderwetvergunningen (verleend ingevolge de Hinderwet, 1875-1993) of bouwvergunningen (verleend ingevolge plaatselijke verordening op het bouw- en woningtoezicht).
In het archief van de gemeente Wervershoof zijn hinderwetvergunningen bewaard gebleven uit de periode 1904-1978, bouwvergunningen zijn er vanaf 1906. 

Kerkelijke archieven

• parochie Wervershoof (vanaf 1858, met een beperkte hoeveelheid stukken van vóór die tijd)
• hervormde gemeente Wervershoof

Archieven van waterschappen
Wervershoof viel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder het ambacht Drechterland. Hoog- en Laag-Zwaagdijk viel onder het ambacht de Vier Noorder Koggen.
Voor de afwatering behoorde Wervershoof tot polder Het Grootslag, Hoog- en Laag-Zwaagdijk tot de Vier Noorder Koggen. De Vier Noorder Koggen en polder Het Grootslag zijn in 1973 opgegaan in het Waterschap Westfriesland. 

Het plaatselijk polderbestuur, dat voornamelijk was belast met het onderhoud van enkele wegen en innen van de omslagen (waterschapsbelastingen) voor polders en waterschappen, werd tot in de jaren 1850 uitgeoefend door de gemeentebesturen (respectievelijk dus van Wervershoof en Zwaag). Voor deze taak werden in het ambacht Drechterland en de Vier Noorder Koggen respectievelijk in 1859 en 1860 gereglementeerde besturen ingesteld, waaronder de banne Wervershoof en de banne Hoog- en Laag-Zwaagdijk. Vanwege de weinig omvangrijke taak van de bannen concludeerde het provinciaal bestuur uiteindelijk dat deze even goed verricht kon worden door de polders waarin de bannen waren gelegen. Op 23 augustus 1933 werd het besluit van Provinciale Staten afgekondigd tot opheffing van de bannen in de Vier Noorder Koggen als gereglementeerde waterschappen. Tegelijk werd een nieuw bijzonder bestuursreglement voor de Vier Noorder Koggen vastgesteld, om het overnemen van de taak van de bannen te regelen. Op 6 juli 1948 besloten Provinciale Staten tot opheffing van de bannen in de Drechterland als gereglementeerde waterschappen. Ook in Drechterland werd de taak van de bannen overgenomen door de polders.

Beschikbare archieven van genoemde waterschappen:

• ambacht van West-Friesland genaamd de Vier Noorder Koggen (1523-1973)
• banne Hoog- en Laag-Zwaagdijk (1852-1934)
• banne Wervershoof (1859-1948)
• polder Het Grootslag (1827-1973)

Westwoud 1817-1978

Gegevens

Bestuur en grondgebied
De gemeente Westwoud is in 1817 ontstaan na opslitsing van de in 1812 gevormde gemeente Hoogkarspel. Tot de gemeente Westwoud hoorde ook Binnenwijzend, Oudijk en een deel van de bebouwing langs de zuidzijde van de Zwaagdijk.
In eerste instantie waren op plattelandsgemeenten respectievelijk het "Reglement van bestuur voor het platteland der Provincie Holland" (1816) en het "Reglement op het bestuur ten platten lande in de Provincie Holland" (1825) van toepassing. De Grondwet van 1848, in 1851 gevolgd door de Gemeentewet, maakte een einde aan het onderscheid tussen steden, heerlijkheden, districten en dorpen. De nieuwe staatsinrichting kende alleen nog gemeenten.
De gemeente Westwoud is in 1979 samen met Hoogkarspel en Oosterblokker opgegaan in de nieuwe fusiegemeente Bangert, die in 1980 werd omgedoopt tot Drechterland. 

Bronnen

• gemeente Westwoud (1817-1978)
• notariële archieven van omliggende plaatsen.

Burgerlijke stand
Akten van geboorte, huwelijk en overlijden zijn bewaard gebleven uit de gehele periode. Ze worden overgebracht naar het Westfries Archief zodra de wettelijke termijn is verstreken. Voor geboorteakten is dat 100 jaar, voor huwelijksakten 75 jaar en voor overlijdensakten 50 jaar.
Raadpleeg het overzicht voor de akten van de burgerlijke stand die in de studiezaal beschikbaar zijn.  

Volkstellings- en bevolkingsregisters
In de eerste helft van de negentiende eeuw bestond er reeds provinciale regelgeving voor het bijhouden van een bevolkingsadministratie. In 1849 volgde wetgeving vanuit het Rijk.
De bevolkingsadministratie van de gemeente Westwoud begint in 1850 en loopt tot aan de invoering van het systeem met persoonskaarten in 1939.
Van Westwoud is een volkstellingsregister bewaard gebleven uit 1840. 

Kadastrale registers
In 1832 werd het kadaster ingevoerd. Van Westwoud zijn kadastrale leggers bewaard gebleven van de jaren 1875-1970. 

Hinderwet- en bouwvergunningen
Voor onderzoek naar huizen en bedrijven zijn gemeentelijke archieven van belang. Ze bevatten vaak hinderwetvergunningen (verleend ingevolge de Hinderwet, 1875-1993) of bouwvergunningen (verleend ingevolge plaatselijke verordening op het bouw- en woningtoezicht).
In het archief van de gemeente Westwoud zijn stukken betreffende hinderwetvergunningen bewaard gebleven uit de periode 1925-1978, bouwvergunningen zijn er vanaf 1905. 

Kerkelijke archieven

• hervormde gemeente Westwoud
• parochie Westwoud-Binnenwijzend

Archieven van waterschappen
Westwoud, Oudijk en Binnenwijzend vielen voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk onder het ambacht Drechterland.
Voor de afwatering behoorden Oudijk en Westwoud tot de polder Het Grootslag, terwijl Binnenwijzend viel onder de Houterpolder. De Houterpolder werd in 1927 als zelfstandig waterschap opgeheven, enkele jaren nadat de bemaling was overgenomen door polder Het Grootslag. Deze polder is in 1973 opgegaan in het Waterschap Westfriesland.

Het plaatselijk polderbestuur, dat voornamelijk was belast met het onderhoud van enkele wegen en innen van de omslagen (waterschapsbelastingen) voor polders en waterschappen, werd tot en met 1858 uitgeoefend door het gemeentebestuur. Voor deze taak werden in 1859 gereglementeerde besturen ingesteld: de banne Binnenwijzend, de banne Oudijk en de banne Westwoud. Vanwege de weinig omvangrijke taak van de bannen concludeerde het provinciaal bestuur uiteindelijk dat deze even goed verricht kon worden door de polders waarin de bannen waren gelegen. Op 6 juli 1948 besloten Provinciale Staten tot opheffing van de bannen in de Drechterland als gereglementeerde waterschappen.

Beschikbare archieven van genoemde waterschappen:

• ambacht van West-Friesland genaamd Drechterland (1572-1973)
• Banne Binnenwijzend (1885-1949)
• Banne Oudijk (1858-1948)
• Banne Westwoud (1852-1948)
• polder Het Grootslag (1827-1973)
• Houterpolder (1860-1927)

Wognum 1817-1978

Gegevens

Bestuur en grondgebied
De gemeente Wognum is in 1812 ontstaan door samenvoeging van Wognum en Wadway. Ook voor 1812 was er al een zekere bestuurlijke verbondenheid tussen beide dorpen. Tot de gemeente Wognum hoorde ook een deel van de bebouwing langs de noordzijde van de Zwaagdijk. De gemeentelijke herindeling van 1817 had voor deze gemeente geen gevolgen.
In eerste instantie waren op plattelandsgemeenten respectievelijk het "Reglement van bestuur voor het platteland der Provincie Holland" (1816) en het "Reglement op het bestuur ten platten lande in de Provincie Holland" (1825) van toepassing. De Grondwet van 1848, in 1851 gevolgd door de Gemeentewet, maakte een einde aan het onderscheid tussen steden, heerlijkheden, districten en dorpen. De nieuwe staatsinrichting kende alleen nog gemeenten.
De gemeente Wognum ging in 1979 samen met Nibbixwoud op in de nieuwe fusiegemeente Wognum. 

Bronnen

• gemeente Wognum (1812-1978)
• notariële archieven van omliggende plaatsen

Burgerlijke stand
Akten van geboorte, huwelijk en overlijden zijn bewaard gebleven uit de gehele periode. Ze worden overgebracht naar het Westfries Archief zodra de wettelijke termijn is verstreken. Voor geboorteakten is dat 100 jaar, voor huwelijksakten 75 jaar en voor overlijdensakten 50 jaar.
Raadpleeg het overzicht voor de akten van de burgerlijke stand die in de studiezaal beschikbaar zijn.  

Volkstellings- en bevolkingsregisters
In de eerste helft van de negentiende eeuw bestond er reeds provinciale regelgeving voor het bijhouden van een bevolkingsadministratie. In 1849 volgde wetgeving vanuit het Rijk.
De bevolkingsadministratie van Wognum loopt van 1821-1828 en daarna van 1849 tot aan de invoering van het systeem met persoonskaarten in 1939.
Van Wognum zijn volkstellingsregisters bewaard gebleven uit 1830 en 1840. 

Kadastrale registers
In 1832 werd het kadaster ingevoerd. Van de gemeente Wognum zijn kadastrale leggers uit de periode 1832-1970 bewaard gebleven. De oudste serie betreft de periode 1832-1876, de jongste loopt van 1876-1970.

Hinderwet- en bouwvergunningen
Voor onderzoek naar huizen en bedrijven zijn gemeentelijke archieven van belang. Ze bevatten vaak hinderwetvergunningen (verleend ingevolge de Hinderwet, 1875-1993) of bouwvergunningen (verleend ingevolge plaatselijke verordening op het bouw- en woningtoezicht).
In het archief van de gemeente Wognum zijn hinderwetvergunningen bewaard gebleven uit de periode 1909-1978, bouwvergunningen zijn er van 1923-1978. 

Kerkelijke archieven

• hervormde gemeente Wognum en Wadway
• parochie Wognum

Archieven van waterschappen
Wognum en Wadway vielen zowel voor het onderhoud van de Westfriese Omringdijk als voor de afwatering onder de Vier Noorder Koggen.
In Wognum lagen ook enkele aparte bemalingseenheden: de Leekerlanden en de Kerkepolder. Deze polders werden opgeheven in 1968, nadat hun bemaling was overgenomen door de Vier Noorder Koggen. 

Het plaatselijk polderbestuur, dat voornamelijk was belast met het innen van de omslagen (waterschapsbelastingen) voor polders en waterschappen, werd tot en met 1859 uitgeoefend door het gemeentebestuur. In 1860 werden hiervoor een afzonderlijk bestuur ingesteld: de banne Wognum en Wadway. Ook vóór 1860 fungeerde hier reeds een plaatselijk polderbestuur, dat voor zover bekend niet gereglementeerd was. Vanwege de weinig omvangrijke taak van de bannen concludeerde het provinciaal bestuur uiteindelijk dat deze even goed verricht kon worden door de polders waarin de bannen waren gelegen. Op 23 augustus 1933 werd het besluit van Provinciale Staten afgekondigd tot opheffing van de bannen in de Vier Noorder Koggen als gereglementeerde waterschappen. Tegelijk werd een nieuw bijzonder bestuursreglement voor de Vier Noorder Koggen vastgesteld, om het overnemen van de taak van de bannen  te regelen.

Beschikbare archieven van genoemde waterschappen:

• ambacht van West-Friesland genaamd de Vier Noorder Koggen (1523-1973)
• banne Wognum en Wadway (1836-1933)
• polder de Leekerlanden(1849-1968)
• de Kerkepolder (1898-1968)